Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UKRAIŃCYIICHSĄSIEDZINAPRZESTRZENIWIEKÓW
iwiekuistejwolidoprawdziwejniepodległości.Przebudzenijeszczenie
wiedzą,coimwduszachgra,alejutro,pojutrze,będąwiedzieli,żetu
jużchodzinieoswawolęnafolwarku,leczozbiorowąwolnośćmoralną
ipolityczną7.
24marca1768rokupodnaciskiemambasadorarosyjskiegoNikołaja
RiepninakrólStanisławAugustPoniatowskiprzychyliłsiędointerwen-
cjiwojskcarskich.Wśladzatymoddziałyrosyjskiezaczęłyspychać
konfederatówkugranicytureckiej.PoklęskachbarżanpodUłanowem
iPodhajcamiorazupadkuklasztoruberdyczowskiegooddziałyrosyjskie
ikrólewskiepoddowództwemFranciszkaKsaweregoBranickiegozdo-
byłyBar.OcaloneresztkisiłkonfederackichprzeszłypodMohylowemna
terytoriumtureckie.Zjednejstronypojawiałysięzarzutyprzefrymar-
czeniaTurkomKamieńcaPodolskiegoprzezkonfederatówirozbioru
Podola,zdrugiejzaśBranickiiAdamPonińskiwpropozycjirekonfede-
racjiprzyRosjijakojedenzcelówpodawalizdobycieMołdawii,którąna-
stępniemożnabyłobypodzielićnastarostwadlafldobrzezasłużonych”8.
Zarzewiekonfederackietliłosięjednaknadal,aleraczejniedotyczyło
jużzapleczaarmiirosyjskiejwalczącejzTurkami.Ruchykonfederackie
jarzyłysięjeszczewMałopolsce,WielkopolsceiLitwie.31października
1769rokupowstałaGeneralność,aletrwałysporymiędzyprzywódca-
mi,awładzekonfederackiemiaływielekłopotówzzaprowadzeniem
porządkuwswoichszeregach.Tomiędzyinnymiległoupodstawlicz-
nychniepowodzeńbarżan,awkońcuupadkukonfederacjiw1772roku.
Niepomogłydesperackiedziałania,takiejakogłoszenieaktubezkróle-
wiaczyzamachnaStanisławaAugustaPoniatowskiego.
KonfederacjabarskastanowiładlaRosjiznaczneobciążeniejejpoten-
cjałuwojskowego,cowyliczyłWładysławKonopczyński9.Początkowo
oddziałyrosyjskiewRzeczypospolitejszacowanona40tysięcyżołnierzy,
alewrzeczywistościbyłoich26tysięcy.Wrazzwybuchemwojnyrosyj-
sko-tureckiejnastąpiłodmarszwieluoddziałówwrejonteatrudziałań
wojennych.PoddozórdowódcyarmiiwalczącejzTurkamiwrejonie
ChocimiaprzeszłyPodole,Wołyń,BracławszczyznaiKijowszczyzna.
DlategoteżambasadorrosyjskiNikołajRiepninnarzekał,żesiłytenie
7Idem,DziejePolskinowożytnej,t.2,Warszawa1996,s.616–617.
8Idem,PolskaaTurcja...,op.cit.,s.208–218,228.
9Idem,Konfederacjabarska,t.1,Warszawa1991,s.179–180.
34