Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OlgaGajdaj,TadeuszSrogoszOKonsekwencjewojnyrosyjsko-tureckiej
wystarcządopokonaniabarżan.Jednakwciągudalszychwalkprzeciw
konfederatomRosjaniemusielizaangażowaćpoważniejszesiłyiśrodki,
coniewątpliwiezaburzałoładnazapleczuarmiiwalczącejwrejonie
ChocimiaiDunaju.
Trudnostwierdzić,czykoliszczyznabyłakonsekwencjąwojnyro-
syjsko-tureckiej.MiędzyinnymiNataliaJakowenkoopisała,wjaki
sposóbRosjainspirowaławybuchkoliszczyzny10.Mianowiciedo
MaksymaŻeleźniakaprzybyłosiedmiuZaporożcównaczelezatama-
nemJuchymemSzełestem,któryposiadałlistkoszowegoSiczy.Wre-
zultaciezaginąłzarównoSzełest,jakilist.Wpublikacjiodziejach
Ukrainydo1795rokuJakowenkodlapoparciatejtezyprzywołałaopi-
nięClauda-CarlomanadeRulhiéra,ówczesnegosekretarzafrancuskie-
gowPetersburgu11.
Podobnestanowiskoreprezentowalipolscyhistorycy.Międzyinny-
miWładysławKonopczyński,który–wśladzaczęściąopiniipublicz-
nejzepokistanisławowskiej–sugerowałpoczątkoweinspirowanie
koliszczyznyprzezrosyjskiekręgidyplomatyczneiwojskowe.Władze
rosyjskiedopieropóźniejzmieniłystanowisko,gdyzrozumiały,że
ewentualniezwycięskanaUkrainiepolskiejrewolucjachłopskaudzie-
lisięłatwonaUkrainierosyjskiej,amożenawetwywołaćpowikłania
międzynarodowe12.Rawita-Gawrońskiwprostnapisał,żeRosjaflzagar-
nąwszyUkrainęlewobrzeżnąnigdyniespuszczałazoczucałości,mó-
wiącinaczej–dążyłatakżedozagarnięciaprawobrzeżnejUkrainy”13.
DanielBeauvoisstwierdził,żechłopinaPrawobrzeżnejUkrainiewzięli
zadobrąmonetędeklaracjeinspirowanejprzezKatarzynęIIkonfede-
racjiprawosławnejukraińskiejszlachtybezrolnej,którasięzawiązała
10NataliaJakowenko,HistoriaUkrainyodczasównajdawniejszychdokońcaXVIIIwieku,przeł.
O.Hnatiuk,K.Kotyńska,Lublin2000,s.325.
11Eadem,HistoriaUkrainydo1795roku,Warszawa2011,s.486.
12WładysławKonopczyński,Konfederacjabarska...,op.cit.,t.1,s.70.InspiracjęPetersburga
przyjęlitakżeinnihistorycy(zob.np.KarolGrünberg,BolesławSprengel,Trudnesąsiedztwo.
Stosunkipolsko-ukraińskiewX–XXwieku,Warszawa2005,s.106).
13FranciszekRawita-Gawroński,Historjaruchówhajdamackich(w.XVIII),t.1,Brody1913,
s.77.
35
