Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doźródeł.NiewielepóźniejodMaciejazMiechowa,bow1555
roku,polskihistorykibiskupwarmińskiMarcinKromerwdziele
DeorigineetrebusgestisPolonorumlibriXXXpisał:D...powsiach
niektórychbałwany,MarzanęiZiewonią,nażerdziwetknąwszy,
albo(jakostarzyudawali)nasankiwłożywszy,frasowliwymiża-
łobnymśpiewaniempowsinosićiwkałużęalborzekijawnierzucić
zwyczajbyłwniedzieleczwartejwielkiegopostu.”21Cytowanyfrag-
mentjestjednymznielicznych,wspominającychwprost,wkontek-
ściewiosennegoobrzędu,występowanieobokMarzannydrugiejz
bogiń,niejakoLatkaczyGaika,aleDziewanny.Wdalecepóźniej-
szychczasach,wspominaonimjeszczeJózefLompa,wnotatkach
z1833roku-DPrzyjąłsięteżwniektórychmiejscowościachŚląska
zwyczaj,żepowyniesieniu(wyrzuceniu)śmierciprzynoszonodowsi
pięknieustrojonakukłę,którązwanoDziewanną,boginiążycia”.
TakaformaobrzędumiałabyćkultywowanawBobrownikachiPie-
karachRudnychkołoTarnowskichGór.22
Renesansowypoeta,pisarzitłumaczMarcinBielskiwKroni-
cewszystkiegoświataz1564r.powiadanatomiast:”Asthądieszcże
dziśtenobycżaymaiąwwielkieyPolsceywSląsku/iżsiódmego
dniaMárcathopiąMarzanęvbrawszyiakoniewiastę/wyszedszyze
wsispiewając:śmierćsiewijepopłothuszukaięcykłopotuetc.”23
Itymrazemmamydoczynienianietylkozpowtórzeniemzapisu
zkronikiDługosza,alepojawiasięnowyelementwpostacifrag-
mentupieśniludowej.Brzmionniecotajemniczo,cóżtobowiem
zaDśmierćwijącasiępopłocie”?IdlaczegomawtymdniuDszukać
kłopotu”?WężeoddawnałączonebyłyzmocąMatkiZiemi.Naj-
pierwstanowiłyjejatrybut,alepochrystianizacji(lubnawetwcze-
śniej–pozwycięstwiereligiipatriarchalnych)nadanoimnegatyw-
nąkonotację.JakmówibiblijnyJahwe:Położęnieprzyjaźńmiędzy
tobąaniewiastą,onazetrzegłowętwoją,atyczyhaćbędzieszna
jejpiętę.(Gen.3,15).Nieobecnezimąwężewybudzająsięzle-
targuponadejściupierwszychciepłychdni,więciichpojawienie
sięmożnapowiązaćznadejściemwiosny,acyklicznośćpojawiania
21Cytatza:L.Kolankiewicz,Dziady...,dz.cyt.,s.325
22J.Pośpiech,ZwyczajeiobrzędydorocznenaŚląsku,Opole1987,str.156
23Cytatza:L.Kolankiewicz,Dziady...,dz.cyt.,s.322
30
