Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Cytowska,Trudnedrogiadaptacji,Kraków2012
ISBN:978-83-7850-051-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2012
20
Rozdział1.Rozważanianadadaptacjąwobszarzenaukoczłowiekuispołeczeństwie
dysproporcjipomiędzypopędamiawartościami,nastrażyktórychstoisu-
perego,dopasowaćdziałaniejednostkidorealiówśrodowiska.Jeżeliid,ego
isuperegopozostająwrównowadze,człowiekniemaproblemówzadaptacją.
Chociażteoriarozpatrujewieleczynnikówwewnętrznychjednostki,tojed-
nakmotoremichuruchamianiajestśrodowisko.SamFreudwjednymzostat-
nichswoichopracowań–Kulturajakoźródłocierpień(wyd.pol.–1992)–
podniósłkwestięwpływunajednostkęśrodowiska(otoczenia),będącegojuż
nietyledziełemprzyrody,ilewytworemczłowiekawprocesierozwojucywi-
lizacji,którezostałookreślonemianemkultury.Wjegorozważaniachtrudno
siędoszukaćpochwałyowegowpływu.Każdaosobajestrozdartapomiędzy
dwomadążeniami:dowłasnegoszczęściaidozjednoczeniasięzinnymi
wspołeczeństwie.Choćpierwszeztychdążeńwydajesiędominować,to
drugiestajesięwyzwaniemrzuconymprzezkulturę.Stojącnastrażyprzy-
stosowaniajednostkidoswoichwymagań,kulturajakoosiągnięcieludzkości
zachowujesięwrogoiuzurpatorsko(Freud1992,s.117).Zanimdojdzie
donarodzinsuperego,narzucającegopętanormiwartościwypracowanych
przezkulturępoto,bydręczyćego,człowiekdoznajeszeregumechanizmów,
którymidysponujekultura.WśródnichFreudwymienia:poczuciewstydu,
lękprzedautorytetami,cenzuręsumienia,którezczasemstająsięfunkcją
superego.Oczywiściewkontrolnejsilesuperegoautordostrzegamocwpływu
nietylkokultury,lecztakżeosobniczych,odziedziczonychczynnikówkon-
stytucjonalnych.Imbardziejczłowiekjestwrażliwymoralnie,tymwiększa
mocsumienia.Tłumieniepopędównieczynigoszczęśliwym,jednakdajemu
wzamianpoczuciebezpieczeństwa(„Człowiekkulturyzamieniłmożliwość
szczęścianapoczuciebezpieczeństwa”–Freud1992,s.97).Aleczychroni
onoprzedcierpieniemiautodestrukcją?Jakwidać,spójnakoncepcjapsycho-
analizyzostałaprzezjejtwórcępoddanapoddyskusję.Układego,idisuperego
niejestprostymwyznacznikiemadaptacjiczłowieka,małotego–jednostka
musiokupićówstanwątpliwejhomeostazywyrzeczeniamiograniczającymi
swobodnyrozwójipoczucieszczęścia2.
2TakżeErichFromm(2007)iinniprzedstawicieleneopsychoanalizywiększynaciskkładlina
wpływczynnikówiinterakcjispołecznychnarozwójczłowiekaorazjegozdolnościadap-
tacyjnych.Społeczeństwoikulturawymuszająprzystosowaniesię,przezcodziecko,potem
dorosłyodczuwająlęk.Bojąsięizolacjiibezradnościwświecie,dlategowchodząwrelacje
zależnościowe,podporządkowująsięwładzyiautorytetom,poszukujągotowychrozwiązań,
potobyzniwelowaćniepewność,zagubienie,lękizapewnićsobiepoczuciebezpieczeństwa
kosztemrezygnacjizwolności.
PodobniepsychologiaanalitycznaCarlaGustavaJunga(1995),wielowątkowateoria,łączy
wizjeczłowiekaikulturyobejmującegłębiepsychikiiaktualnychprocesówkulturowych,
sięgającezarównodotradycjiihistoriispołeczeństwicywilizacji,jakiwprzyszłośćspodzie-
wanychprzemian.Analizującprocesypsychiczne,Jungukazałwpływprocesówhistoryczno-
