Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
TomaszCzarnota
ukazywanesąarchiwa,trudnosięoprzećwrażeniu,żenajczęściejmamydo
czynieniazkultywowaniemwyidealizowanegoobrazuarchiwów.Zwykle
widzisięwnichzbiornicedokumentówpełnychpozytywnychtreści,uka-
zującychwielkie,chwalebneczynyigodnepostawynieprzeciętnychludzi,
orazzjawiskaiprocesykorzystnieoddziałującenaspołeczeństwo,onie-
bagatelnymznaczeniukulturowym,naukowym,gospodarczym,politycz-
nym,wychowawczymitd.Słowem,utrwaloneopisynajwartościowszych
osiągnięćisłusznychwzorców!Natomiastznacznierzadziej–zwyjąt-
kiemmożezasobuarchiwówIPN,wprzypadkuktórychsprowadzasięto
główniedosferypolitycznej–archiwaliacharakteryzowanesąjakozwier-
ciadłaciemnychstronludzkiejegzystencji.Wartospytać,czemutaksię
dzieje?Jednymzmożliwychwyjaśnieńmożebyćto,żebodajwewszelkich
możliwychkontekstachwiększośćznas–pomijającmożeludzimediów,
wktórychzłewiadomościflsprzedają”sięraczejdobrze–starasięunikać
sprawtrudnych,bolesnych,wywołującychpoczuciewiny,niepokojących,
żenującychczyirytujących.Coważne,dotyczytosprawodnoszącychsię
nietylkodoteraźniejszości,alewpewnejmierzetakżetychzprzeszłości,
mającychpewienwpływnateraźniejszość.Pozatymwewnętrznymodru-
chem,przypominającymniecoodwracaniegłowyodwidokówcierpienia,
krzywdy,nędzyibrzydoty,możebyćtoteżpodyktowaneobawami,że
inniludzieprzejawyzainteresowaniaowąproblematyką,atakżeodnoszą-
cymisiędoniejmateriałami(umożliwiającymijejpoznawanie),poczytają
zaniezdrowe,dziwnelubprymitywne.Alejestteżinneprawdopodobne
wyjaśnienie,wiążącesięzdrugimsposobemobjaśnianiaflciemnejstrony”
archiwów.Otóżmniejsze,niżmożnabyprzypuszczać,zainteresowanie
społecznewyżejsygnalizowanymiproblemamiwujęciuretrospektywnym
wiążesięwprostzokreślonymstanemdostępnościopisującychjemate-
riałówarchiwalnychdlanaukowcówprzejawiającychwolęichbadania
ipublikowaniawynikówtychbadań.
Wtymmiejscunależałobyzapytać,poco,wjakimcelubadaćflciemne
wymiary”ludzkiejegzystencjii,cosięztymwiąże,sięgaćpojejświadectwa?
Cuibono?Niewątpliwieznacznietęższeumysły,byćmożespośródhisto-
riografów,onegdajmierzyłysięzudzieleniemodpowiedzinapodobnepy-
taniaizapewneuczyniłytowznaczniedoskonalszysposób.Rzeczujmując
wskrócie,napisałbym,żejesttopotrzebnezuwaginaprawdęhistoryczną
ipotrzebęukazaniarzeczywistegokontekstuokreślonychzdarzeńlub
motywówludzkichzachowań.To,opróczwalorówczystopoznawczych,
pozwalazkoleirealizowaćróżnespołecznieistotnedziałania(np.zrewido-
wanielubprzywróceniepamięcioludziachiichczynach–nietylkotych
