Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Inspirującyfilozoficznie,azarazemstymulującyartystyczniedystans,nieod-
łączniezwiązanyzkrajobrazemjakoobrazem,okupionyjestjednakczymś,coza
Lyotardemmożnautożsamiaćzutratąznaczenia.Dziełosztukiumieszczonewga-
leriijestniepokojącezewzględunaswojewyzuciezmiejsca.Usytuowanywobec
krajobrazuczłowiekjestnietyleosamotniony,ilejakgdybypozasobą,adotego
"wskutekuczuciadlakrajobrazuzmuszonydoutratyuczuciawzględemmiejsca”32.
Miejscejestnaturalne,ograniczone,zlokalizowane,naznaczonebyciem,krajobraz
jestnatomiastnadwyżkąobecności,jestśladem,którywymykasiępercepcji,jest
niestałością,wobecktórejumysłskazanyjestnaporażkę.Lyotardpiszeokrajobra-
ziejakoprzestrzeninieskończonej,nieznajomej,niedozamieszkania.Oilemiejsce
owianejestaurązmysłowości,fizyczności,otylekrajobrazjawisięjakodeskryptywna
wtórność,pozostającarodzajemimaginacji,chwilowegostanuduszy,stanem,wktó-
rym"niewinnośćspacerujestzapomniana”33.Podobnezdaniewyrażająinnibadacze
zajmującysiękrajobrazem.Cosgrovepiszenaprzykład,żeideakrajobrazuzawiera
wsobiewiedzęzewnętrzną,kontrolowanespojrzenie,zaśafektywnerelacjezkrajem,
opartenaegzystencjalnymbyciuwewnątrz,lepiejoddajetermin"miejsce”34.Nato-
miastRaymondWilliamstwierdzi:"krajobraztonieludziepracujący.Wideikrajobrazu
mieścisięseparacjaiobserwacja”35,odsłaniająctymsamymnaprzestrzenidziejów
zawłaszczającespojrzenieklasdominującychzwizjąkrajuniepokrywającąsięzjego
faktyczną,"realną”historią36.
Zdyskursuhistoriisztuki,wktórympejzażepostrzeganewkategoriach"piękna”,
"malowniczości”czy"wzniosłości”37stanowiąukładystatyczne,zastygłewbezruchu,
wyłaniasiękategoriakrajobrazu-"obrazuświata”uprzedmiotowionego,podatnego
naideologizację.Uchwyceniewidokuwramiejestbowiemucieleśnieniemswego
rodzajukontrolinadświatem,próbązamknięciarzeczywistościwokreślonejwizji.
Pojmowanaodtejstronyhistoriapejzażunietylkojesthistoriątriumfuestetyzacji
stopniowowycofującejartystęwpozbawionąemocjizgeometryzowanąprzestrzeń
płótnaobrazu,aletakżewskazywaćmożenatriumfkartezjańskiegoperspektywizmu
nakazującegologicznieidrobiazgowoogarniaćświatbeznamiętnymokiembadacza.
Razemprzygotowująonetenrodzajnowoczesnegopatrzenia,któreniezakłada
jużotwartegonaautentycznewrażeniawidza,araczejpunktobserwacyjny,punkt
widokowy,dającypoczucieestetycznejprzyjemności,wynikającejz"zaliczenia”
32FuLYOTARD:ScapelandŹ,s.187.
33Ibidem,s.190.
34DucOsGROve:SocialFormationandSymbolicLandscapeŹ,s.2.
35RuwiLLiAms:TheCountryandtheCity.London,Chatto&WindusLtd1973,s.120.Cyt.za:
Rozdział1.Widzialnościkrajobrazu
suDAnieLs,DucOsGROve:Introduction:IconographyofLandscape.In:TheIconographyofLand-
scape.Eds.suDAnieLs,DucOsGROve.NewYork,CambridgeUniversityPress,2008,s.7.
36Otransformacjisposobówukazywaniaklasyrobotniczejwmiejskimpejzażuna
gruncieliteraturyangielskiejzob.:RuwiLLiAms:Miastaciemnościiświatła.W:Miastowsztu-
ce-sztukamiasta.Red.euReweRs.Kraków,Universitas,2010,s.87-111.
37Szerzejotym:BuFRYDRYcZAk:Krajobraz.Odestetyki„thepicturesque”dodoświadczenia
topograficznegoŹ,s.78-114.
25
