Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Współcześnibadaczewykazują,żedialogiPlatonatylkopozornie
opartesąnazasadziemimetycznej.Popierwsze,niesąopowieściami
wsensiefabularnym.Podrugie—artykułowanezapomocąprozy,
powtarzająwahaniaiopinieinterlokutorów,burzącobrazyprzyjęte
przeztradycjęiopiniępubliczną.Wygnaniepoetów,zaktórepotom-
nośćnieustannieoskarżaPlatona,jestwistocierozprawąfilozofa
zuświęconąprzezkulturęformąmowyustnej,wktórejrytmihar-
moniasłużyłycelommnemotechnicznym,wykluczającmożliwość
dystansowaniasięodbiorcywobecprzekazywanychtreściiszansęna
dialogzsamympoetą
7
.Powtarzanieformułprzekazuustnegowepo-
peiHomeryckiejstałowsprzecznościzpostawąHdialektyka”,który
umiepytaćiodpowiadać
8
;wobecczegonakazwykluczeniauzasad-
nionyjestnietyleprzezideologię,coprzezdemokratyczneprawodo
dyskusji.Możliwośćdyskusjipociągazasobąironię;niemażadnej
pewnościcodoprawdy,SokrateswObroniestwierdzaHWiem,żenic
niewiem”.Wtensposóbmistrzdialoguwyrażapodwójnąniewiedzę:
swojąiswoichwspółrozmówców.AjednakPlatonwostatnimdziele,
wPrawach,niewahasiępolecićswoichutworówjakojedynych
godnychdoczytaniadlamłodzieży
9
.WporównaniuzepopejąHomera
imowamisofistów,jegodialektyczneposzukiwaniaznajdująsię
najbliżejprawdy.
Następnaambiwalencjadotyczymowyipisma.WdialoguFajdros
Platon,któryjużwcześniejpotępiłmimesis,potępiapismojakorodzaj
trucizny,którapozbawiamowębezpośredniości,awypowiedź—
związkuzartykułującymjąpodmiotem,prowadzącdoanonimowości
ialienacji.Ale,podobniejakwwypadkupoezjimimetycznej,samo
potępieniepismadokonujesięwformiezapisanegojakotraktat
filozoficznydialogu.Niejesttotylkokwestiamechanicznegoutrwa-
lenia.Wspomnieliśmyjuż,żemowiedialogowejobcesątypowedla
7
Por.A.Gawroński,DlaczegoPlatonwykluczyłpoetówzPaństwa?Uźródeł
współczesnychbadańnadjęzykiem,Warszawa1984.Tęwłaściwośćeposupodkreślali
E.A.Havelock(PrefacetoPlato,Cambridge,Mass.1963)orazM.Bachtin(Epos
apowieść,1970,przeł.J.Baluch,w:Studiazteoriiliteratury.Archiwumprzekładów
„PamiętnikaLiterackiego”,I,red.M.GłowińskiiH.Markiewicz,Wrocław1977).Na
tematsprzecznościmiędzyformądialoguplatońskiegoapotępieniemmowymimetycz-
nejpiszeA.MelbergwksiążceTeoriemimesis.Repetycja,przeł.J.Balbierz,Kraków
2003.
8
Kratylos,s.54.
9
Platon,Prawa,przeł.W.Witwicki,Warszawa1960,s.314.
27
