Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pomocąutworów,dialogowość,społecznefunkcjeliteratury—to
tylkokilkaprzypadkowowyliczonychkwestii,którezyskałynaukową
sankcjęwsporachmarksizmuzestrukturalizmem,wBachtinowskiej
krytycejęzykoznawstwa,wstrukturalnymodczytaniumyślifenome-
nologicznej,wspotkaniusemiotykizinspiracjamiteoriikultury,
zatemnagranicachteoriiimetodologii,wichnaukowejinterakcji.
Wdotychczasowychrozważaniachmówiliśmyohistoriiwiedzy
oliteraturzezperspektywywewnętrznej,któradążyładoodtworzenia
wtymsplątanymrozwojupewnejciągłościprzedmiotowejimetodycz-
nej.Wartopamiętaćotym,żepraktykateoretycznanierozwijasię
wpustcespołecznej,żelogikapytańiodpowiedziwynikawrównym
stopniuzkonsekwencjiprzedmiotowej,jakizoddziaływaniainnych
praktyk.Problemy,którenaukastarasięrozwiązać,wywodząsię
wtejsamejmierzezjejobiektywnejciągłości,coizhistorycznej
nieciągłości.Sferąpośredniczącąmiędzyliteraturoznawstwemaepo-
kąhistorycznąjestpewienogólnysposóbmyślenia,paradygmat,
najczęściej—dlanaszejdziedziny—wyrażającysięwfilozofii.
Równieważnąmediacjąsąjednakmodelekultury,którewprost
odbijająprzemianyekonomiczne,cywilizacyjne,społeczneiideo-
logiczne.
Wpraktyceteoretycznejliteraturoznawstwamożnadostrzeckilka
ważnychrewolucjiproblemowych.WywodząsięonezXIXwieku.
Pierwsząznichbyłhistoryzm,którystanowiłrodzajświatopoglądowej
reakcjinametafizycznewizjebytu,odwiecznejnatury,przedmiotu
ipodmiotupoznania.Nawizjitakiejopartebyływszystkiepoetyki
normatywne,powielająceprzekonanie,żepięknojestwartością
uniwersalnąiżemożnajerealizowaćwsztucezapomocąopanowania
równieuniwersalnychregułkreacji.Historyzm,któregoprzesłanki
istniałyjużwoświeceniu(Monteskiusz,Vico),aktóryjakopostawa
badawczaujawniłsięporewolucjifrancuskiej,bezpośredniowpłynął
nadociekaniaoliteraturze.HerderipanideStaëlpisali,żetwórczość
zależyodindywidualnościartysty,żejeżeliwogólejącośwarunkuje,
toniekompendiapoetyki,aleśrodowiskogeograficzneispołeczne,
naródiepoka.Przekonaniatedominowaływromantycznymstylu
myślenia,jednakżenajwiększąrolęwprzyswojeniuirozwinięciuidei
historyzmunatereniebadańnadsztukąodegrałaEstetykaHegla.
Przeżycieczasu,uświadomieniesobiezmiennościideałów,norm
iwartości,zrozumienieprocesualnegocharakterurzeczywistości
14
