Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
dardemwspółczesnejlogikiformalnej.Przedstawimywnim(wterminachsytuacji
orazrządzącychnimimechanizmów)wskazaniaretorykiklasycznej,zajmiemysię
współczesnymiteoriamiparawnioskowań(oneteżmogąbyćobjęteparadygmatem
funkcjonowaniasytuacji):maksymamikonwersacyjnymiGrice’a(implikaturami)
ipresupozycjami,zaśwostatnimpodrozdzialemowabędzieoargumentacjizpo-
dobieństwa,uznawanejniekiedyzaformęrozumowaniacałkiemodrębną
4,aprzy
tymważnązuwaginarolę,jakąodgrywawfilozoficznychdyskusjachnadnorma-
mimoralnymiiichstosowaniem.
Systematyczneanalizyargumentacjiniezawodnejwswychpoczątkachdoko-
nywanebyływłaściwiewyłączniewramachdialektyki,quasi-synonimuteoriiro-
zumowańdedukcyjnych.Niecosymplicystycznieuznawano,żepoprawnewnios-
kowaniedajesięsprowadzićdokonstrukcjizłożonejzsylogizmów,zaśpopoja-
wieniusięwwiekuXIXnowychrachunkówlogicznychrozciągniętoówparadyg-
mattakżenanie.Charakterystycznedlalogikitraktowanieargumentacjiredukuje
problemjejpoprawnościdoodpowiedniejkonstrukcjiprzesłanekorazwniosku,do
takiegoichukształtowania,abyprawdziwośćkonkluzjibyłazagwarantowanafor-
mąiprawdziwościąprzesłanek.
Rolalogikiformalnejwrozwojumetodologiinaukścisłych,azwłaszczasuk-
cesodniesionywkońcuwiekuXIXipoczątkachwiekuXXprzybudowiepodstaw
matematyki,wzmocniłyjeszczewspomnianyparadygmat.Tymczasemimponująca
precyzjaposzczególnejteoriirozwijanejnagruncielogikiosiąganajestkosztem
ograniczeniapolajęzykowego,doktóregomożebyćrzetelniezastosowana–stąd,
natereniedyscyplinkorzystającychzbogatszegoniżmatematykajęzyka,jejużyte-
cznośćstajesięmarginalna.Topoczucierelatywnejbezużytecznościrachunków
logicznych,skombinowanezpowstałymnamarginesieosiągnięćlogikidwudzie-
stowiecznejprzesądem,jakobykorpuswspółczesnychrachunkówlogicznych
5wy-
czerpywałmożliwościanalizstrukturargumentacyjnych,doprowadziłodopowsta-
niasilnychruchówantylogicznychpostulujących
6powstaniejakiegośnowego
ujęciaproblematykiargumentacji.Wypadajednaknihilistycznemunegowaniuroli
logikisięprzeciwstawićzuwaginaniepodważalnezalety,dokonywanychśrodka-
milogiki,analizwnioskowańdedukcyjnych,analizkorzystającychzmetodologii
badaniaprawopisującychwłasnościwynikaniapotwierdzonejwielowiekowąprak-
4Temuosobliwemugatunkowirozumowań,podziśdzieńzagadkowemu,poświęciłob-
rozumowańkorzystającychzanalogiiodnajdziemywewszelakiejaktywnościintelektualnej:
itejniepoddanejreżimowiścisłychkryteriów,itej,którasiędonichrygorystyczniestosuje.
Miejscem,wktórymanalogiajawisięjakonarzędzieniezastąpione,sąobszaryniepewności,
wktórychnaszejwiedzybrakujenawetzaczątkówładu.
5Wskrajnychprzypadkachtwierdzono,żewyczerpywanietorealizujewręczjedenra-
chunek:klasycznyrachunekpredykatówpierwszegorzędu.
6Autorzymanifestów„końcalogiki”,wytykającliczneniedoskonałościtego,cologika
madozaoferowania,niewielemogąwsensiepozytywnymtemuprzeciwstawić.Hasłonew
rhetoricmawpodtekściepowrótdostarożytnychprotoanalizrozumowańniededukcyjnych,co
trudnonazwaćpostępemwnauce.
