Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
Stereotypkrytykajako„kierowcyztylnegosiedzenia”jestnie-
słusznynietylkodlatego,żejegokompetencjeumożliwiająmuprzy-
czynieniesiędodysputyintelektualnej,którapowinnatoczyćsięwo-
kółliteratury.Jestonniesłusznyrównieżdlatego,żezakłada,iżkrytyka
macharakterodtwórczy,wtórnywstosunkudodziełaliterackiego.Jest
tozałożeniebłędneztychsamychwzględów,zjakichbłędnyjestza-
rzutniezrozumienia,złegozrozumienialubwypaczeniaintencjitwór-
cyprzezrecenzenta.Niedługominiepółwieku,odkądRolandBarthes
obwieścił„śmierćautora”
,dająctymsamymcarteblancheczytelnikom,
awięctakżekrytykom.Krytykjestbowiem,byposłużyćsiępojęciem
stworzonymprzezinnegofrancuskiegoteoretykaliteratury,Michela
Rilaterre’a,archiczytelnikiem:czytelnikiemnietypowym,byćmoże
nawetnadrzędnym,alejednakczytelnikiem.Tozarazemkolejnyargu-
mentprzemawiającyzausuwaniembarieriantagonizmówdzielących
goododbiorcytekstuliterackiego,atakże,wjakimśsensie,odpisarza
ipoety,który,nawiasemmówiąc,samteżbywakrytykiem.Uwolniony
odautorytetuautora,traktującyutwórjakopunktwyjściawłasnych,
archiczytelniczychrozważań,odczytańiinterpretacjiprzybierających
tekstualnąpostać,krytykprzestajebyćpasożytemżerującymnacudzej
twórczości.Czytaniekrytyczneibędącejegokonsekwencjąkrytyczne
pisaniestająsięczynnościamikreatywnymi:granicaoddzielającato,
cotwórcze,odtego,corzekomoodtwórcze,zostajeprzekroczonalub
wręczstajesiępłynna.
Przywykłosięsądzić,żeliteraturajest–wjednymzeswoichlicz-
nychwymiarów–formątwórczegoskomentowaniażyciaiświata.Za
twórczykomentarz–choćoczywiściewinnejpostaci-uważamrów-
nieżkrytykęliteracką.Oilejednakliteraturakomentujeżycieiświat,
otylekrytykaliterackakomentujeżycie,światiliteraturę.Utwórmoże
oczywiściewchodzićwintertekstualnerelacjezinnymiutworami,
awięcwjakimśsensiekomentowaćliteraturętworzonąprzezinnych.
Krytykatoostatnierobićmusi,botakajestjejraisond’être.Niemoże
jednakograniczaćsiędosferyczystoliterackiej.Takjakliteraturanie
istniejewpróżni–społecznej,kulturowej,politycznej–takniemoże
wniejistniećkrytykaliteratury.Niewierzęwkrytykęsolipsystyczną,
ściśleograniczonądodziedziny,którejdotyczy.Wierzę,żedobryre-
cenzenttoktoś,ktopotrafiomawianyprzezsiebietekstodnieśćdo
