Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Częśćpierwsza:Dylematyobecności
chardRorty,awPolscenp.JerzyKmita,AndrzejSzahaj,RyszardNyczczy
MichałPawełMarkowski—corazwyraźniejstatusnaukpodstawowych35.
Niesposóbteżniedostrzeczłożonościhistorycznychprzejawówiroz-
wiązańdopuszczającychrozmaitość,anierzadkoarbitralnośćstosowanych
wariantówkoncepcyjnych.Kumulatywnycharakterkulturyartystycznej,
uprawniającyfunkcjonowaniewsposóbopcjonalnyirównoprawnyalterna-
tywnychpraktyk,regulacjiiparadygmatycznychwariantów,powoduje,że
sztuka(wyrażamtymsamymoczywistość)—chociażnależydozjawisk
wkulturzenieodmiennieczłowiekowitowarzyszących—niepoddajesię
łatwodookreśleniu36.Wielerównieżquasi-porządkującychpropozycjidefi-
nicyjnychprzezpozornośćswychrozwiązańpozostajewjawnejsprzeczno-
ścizsugestywnąjasnościąwłasnychrozstrzygnięć37.Negatywnąnadinter-
pretacjąbyłobywszakżestwierdzeniejałowościpodejmowanychwysiłków,
jakkolwiekrezultatwielowiekowychdociekań,zazwyczajniestroniącychod
rzekomoesencjalistycznychrozstrzygnięć,wydajesięniewspółmiernie
35Przypomnętylkowuzupełnieniutychrozważańdającewieledomyśleniastanowisko
AndrzejaSzahaja(przedstawionenaZjeździePolskiegoTowarzystwaKulturoznawczego,
Katowice—Cieszyn2009),że„problememdlaludzkościniejestjużkontrolajejśrodowiska
przyrodniczego,leczkulturowego”.Por.Granicekultury.IZjazdPolskiegoTowarzystwaKul-
turoznawczego.Abstraktywystąpień.Katowice2009,s.51.DostępneteżwInternecie:
http://www.ptk.org.pl/abstrakty.pdf
36Niezapominajmy,że„definiowaniesztukijestprocesem.Dokonujesiępoprzezżycie
artysty,jegodziałalność,anawet—jakchcąniektórzy—zaniechaniedziałania,atakżepo-
przeztworzenieinstytucjispołecznychokreślającychpożądaneramyartystycznychposzuki-
wań.Następujerównieżdziękirefleksjinadsztuką.Wpodobnymhoryzonciedefiniowania
sztukiwidaćdobrzeciągłądynamikę,związanązarównozpotrzebąredefinicjisztukiprzez
każdegowzasadzietwórcę,jakizprzebiegającymhistorycznieprocesemprzemodelowywa-
niaspołecznychinstytucji,byzjednejstronyodpowiadaływystawiającymtamartystom,
zdrugiej—potrzebomwładzy.Procesdefiniowaniasztukiprzebiegazatemwmikroprze-
strzeniartystycznegożywota,jakiwprzestrzenimakro:prądów,kierunkówartystycznych,
ugrupowań,anawetzwiązkówzawodowych,wreszcie—galeriiimuzeów”.A.Markow-
ska:Definiowaniesztuki—objaśnianieświata.OpojmowaniusztukiwPRL-u.Katowice2003,
s.309.Niezapominajmyrównież,nawiązującdo„definiowaniapoprzezżycie”izwiązków
sztukizżyciem,że„biografiaartysty—jakpodkreślaArnoldHauser—jest[...]wyraźnie
zdeterminowanaprzezjegodzieło,jakdziełoprzezjegobiografię.Dziełoiżyciepowiązane
sązesobąiwzajemnieuwarunkowanewwielorakisposób.Życieartystyjestekspresjąjego
talentu,atalentproduktemjegożycia”.Idem:Filozofiahistoriisztuki.Przeł.D.Danek,
J.Kamionkowa.Warszawa1970,s.80.
37Myślętutajoniektórychpropozycjachikryteriachzwiązanychzdefinicjamisubstan-
cjalnymi(bądźesencjalistycznymi,choćniemusząbyćonetożsame).Chodziootwartość,
nieokreśloność,anierzadkoiarbitralnośćprzyjmowanychkryteriów,wrzeczywistościpo-
zornych.Wpewnymsensiemożemyztymteżwiązaćpropozycjeskupionewokółwielkiej
teoriiestetycznej,zniekwestionowanympoakademizmprzeświadczeniemopiękniejakoko-
niecznejiatrybutywnejwartościsztuki,atakże„definicjęalternatywną”WładysławaTa-
tarkiewicza.Por.Idem:Dziejesześciupojęć.Warszawa1988;Idem:Definicjasztuki.
W:Wstępdohistoriisztuki.T.1.Warszawa1973.
