Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
boldtowskimodeluniwersytetu-wzorzecinstytucjonalny,naktórymopierałysię
nietylkoszkolnictwowyższeinaukawdziewiętnastowiecznychPrusach,aletakże
któryzaadaptowanyzostałwróżnymstopniuwwieluregionachświata.Model
ten,coszczegółowoprzedstawionowrozdz.2,stałsiępodstawąorganizacjiszkol-
nictwawyższegowmiędzywojennejPolsce.
Zrozumieniefunkcjonowania,prawidełrozwojuiwewnętrznejhierarchii
wsystemieszkolnictwawyższegoIIRzeczypospolitejwymagaskoncentrowania
uwagibadawczejnapodstawowychelementachhumboldtowskiegomodeluuni-
wersytetu,któredecydowałyojegospecyficeorazsukcesiewXIXinapoczątku
XXw.Tymielementamibyły:zespoleniedziałalnościnaukowejzdziałalnością
dydaktycznąipowiązaneztymregularneseminariaprofesorówzestudentami,
wolnośćnauczaniaiuczeniasięorazpojmowaniebadańnaukowychjakodrogi
dochodzeniadoprawdy(por.Anderson2004,Krull2005,Kwiek2006,Sauer-
land2008).Wniniejszejksiążceprzyjęto,żenajważniejszymikategoriamiosób
nauniwersytecie,wprzypadkuktórychpoddanebadaniomzostanąichspołecz-
no-przestrzennerelacjezuczelniami,sąwłaśnieprofesorowieorazstudenci.
Uwypuklenieroligronaprofesorskiego(doktóregozaliczonoosobypracujące
nastanowiskachprofesorów,zastępcówprofesorówidocentów)orazstudentów
wynikałozuznaniawłaśnietychdwóchkategoriiczłonkówwspólnotyakademic-
kiejzanajważniejszewstrukturachuczelni(zarównowXIXw.inapoczątku
XXw.,jakiobecnie).
Przypisaniepodstawowegoznaczeniastudentomwynikaponadtozoczywistej
przesłanki,jakąjestto,żebeznichuczelniewyższeniemogłybypełnićfunkcji
edukacyjnej.Podstawoweznaczenieprzypisaneprofesoromwynikazkoleinastę-
pującychprzesłanek.Popierwsze,profesorowiesątąkategoriąuczonych,która
maprzeciętnienajwiększydorobeknaukowy,gdyżstanowiistanowiłonzazwy-
czajczynnikichawansuzawodowego.Wiążesiętozwłaściwądlauniwersytetów
hierarchicznąrelacjąpomiędzyróżnymikategoriamipracowników,którawyraża
sięw„rozbudowanejdrabinie”stopniitytułównaukowych(por.Sztompka2014,
s.14).Podrugie,cowiążesięztym,conapisanowcześniej,toprofesorowiemieli
imająnajwiększywpływnafunkcjonowanieuczelniwyższych.Wszczególności
wXIXinapoczątkuXXw.korporacjaprofesorówwdużejmierzedecydowa-
łaolosachuczelniiwyznaczałakierunkijejrozwoju.Ponadtowarunkiemko-
niecznymdopowstaniaifunkcjonowaniauczelniwyższejbyłozatrudnieniedanej
liczbyprofesorówokreślonychspecjalności.Potrzeciewreszcie,szczególnabyła
rolaprofesorówwuczelniachzorganizowanychwedleideitzw.humboldtowskiego
modeluuniwersytetu(rozdz.2.2.Humboldtowskimodeluniwersytetu...).
Marginalniepotraktowanoinnekategorieosóbpracującychnauniwersyte-
tachlubzaangażowanychwichdziałalność(choćbyasystenci,lektorzy,personel
techniczny),cowynikałorównieżzniedostatkuinformacjinaichtemat,unie-
możliwiającychgłębszeanalizy.Mniejmiejscapoświęconotakżetechniczno-
16
