Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
AnnaKucz
zróżnicowaniem4.Śmierćodzawszewzbudzałalęk,skłaniaładorefleksji
ifascynowała.
Przerażeniezpowoduśmierci,lękprzedrozkłademzwłok,widocznesą
wantycznejkulturześródziemnomorskiej.Potwierdzenietegostanowiąlicz-
nenawiązaniaAutorówiAutorek,którzywswychartykułachzaprezento-
wanychwdrugimtomieSzkicówoantykusięgajądomitów,religii,obrzędów,
tradycjiliterackiejifilozoficznej,symboliutrwalonychwkulturzeantycznej.
Tematu,któryoscylujewokółproblematykiśmierci,jakofenomenuznajdują-
cegoswojeodzwierciedleniewokreślonychprzejawachżyciaspołeczno-po-
litycznego,intelektualnego,religijnegoiartystycznego,niemożnazamknąć
wyraźnąkonkluzją.Wartojednakwtymmiejscuprzywołaćfrazęwypowie-
dzianąprzezmyśliciela,któryzniezwykłymupodobaniemprzyglądasię
śmierciistwierdza,żepoprzezwłaściweskupienieuwaginaśmiercimożna
wypracowaćsobieautentycznysposóbżycia:
Zechciejtylkozwrócićuwagę:otonajwiększaczęśćżyciaupływanamna
niewłaściwymdziałaniu,znacznanabezczynności,acałeżycienaczy-
nieniuczegoinnego,niżbynależało.Kogóżmiwskażesz,dlakogoczas
przedstawiałbyjakąśwartość,ktobyceniłkażdydzień,ktobyzdawałsobie
sprawę,żecodziennieumiera?Błądnaszpoleganatym,żeśmierćdopiero
przewidujemy:tymczasemonawdużymstopniujużsiędokonała.Każdą
chwilężycia,którajestzanami,zagarniaśmierć5.
SenekawprzywołanymfragmencienawiązujedomyśliHeraklita6oraz
konstatacjiPlatona,któryniejednokrotniepodkreśla,żeciałojestgrobem
(soma-sema)7.Celnymdopowiedzeniemwkontekściearsbenemoriendi,
4Ibidem,s.41:flśmierćjestznaszychczasówwymazana,żeztrudemjąsobiewyobrażamy
ipojmujemy.Dawnapostawa,kiedyśmierćbyłajednocześniebliska,swojskaipomniejszona,
słabiejodczuwana,zbytkontrastujeznasząpostawą,kiedybudzitakistrach,żenieśmiemy
jużwymówićjejimienia.Dlatego,kiedytęśmierć,zktórączłowiekbyłspoufalony,nazywamy
oswojoną,niechcemyprzeztopowiedzieć,żeniegdyśbyładzika,anastępniejąoswojono.
Przeciwnie,chcemypowiedzieć,żedzisiajstałasiędzika,choćprzedtemtakaniebyła.Naj-
starszaśmierćbyłaoswojona”.
5Sen:MyśliI1.1–2;Sen.:Ep.I1.1–2:flEtsivoluerisatendere,magnaparsvitaeelabi-
turmaleagentibus,maximanihilagentibus,totavitaaliudagentibus.Quemmihidabisqui
aliquodpretiumtemporiponat,quidiemaestimet,quiintellegatsecotidiemori?Inhocenim
fallimur,quodmortemprospicimus:magnaparseiusiampraeterit;quidquidaetatisretroest
morstenet”.
6Heraklit22B62.DK:flNieśmiertelniśmiertelni,śmiertelninieśmiertelni–żyjącyśmier-
ciątamtych,ażyciemtamtychumierający”za:K.Mrówka:Heraklit.Fragmenty,przekładiko-
mentarz.Warszawa2004,s.188.
7flKtowie,czyŻycietonieśmierć,aśmierćczyniejestżyciem?Imożemyśmyistotnie
umarli;jatojużsłyszałemodjednegomędrca,żenaszeŻycieobecnetośmierćiciałotonasz
grób.Ataczęść,wktórejżądzemieszkają,takajest,żeulegawpływomichwiejesiętam
isam”.Platon:Gorgiasz492e.Przeł.W.Witwicki.W:Idem:Dialogi.T.1.Kęty1999.
