Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MałgorzataZarębska:Nowożytnośćichaoswspółczesności…
27
kontekścienabierająceszczególnejwagi1oto,wjakimzakresieto,doczego
doszłowEuropie,stanowiłokonsekwencjęjejnducha”.Czyzłożyłsięnatocały
jejdorobek,czyteż,cosięnajczęściejpodkreśla,stanowiłoto,wwiększym
czymniejszymzakresie,efektprzełomunowożytnego,nducha”oświecenia?
Iwięcejjeszcze.Jeżelibowiemprzyjmiesię,żewspółczesność,czasokreślany
częstomianempo-nowożytności,wyrastaznducha”nowożytności,jeżelidalej
masięświadomośćfaktu,iżtennprzełom”dałostateczniepodstawystworzenia
koncepcjinwolnegorynku”,wtymnwolnegorynku”idei,cowrzeczysamej
będzieoznaczałoliberalizm,jeśli1powtórzmy1towszystkoprzyjąć,to,
wefekcieukazujesięnamnwolny”świat,wktórym,nawiązującdoBraciKara-
mazowFiodoraDostojewskiego,nomenomennwszystkowolno”.Zróżnicowanie
podzielanychprzezludziwartości,właściwedlawspółczesności,daje1para-
doksalnie1poczuciebrakujakichkolwiekwartości.Jesttoświatchaosu.Jeżeli
zatemtakjest,totymsamymtrzebazadaćpytanieoto,czydzisiejszacywiliza-
cjaikulturamogąwprzyszłościuniknąćtotalitaryzmów,czywręczprzeciwnie,
niesąwstaniewypracować1awynikatozsamejichistoty,zichnducha”
relatywizmu1jakichkolwiekmechanizmówimmunologicznych.Refleksjanad
tymproblememtrwajużoddłuższegoczasu.Powstałotuwielezróżnicowanych
stanowisk.Idyskusjatrwa.IwtędyskusjęwpisujesięmyślEricaVoegelina.
EricVoegelinurodziłsięw1901rokuwKolonii,azmarłw1985rokuwStan-
fordwUSA.WykładałnaUniwersytecieWiedeńskim,jednakpoprzyłączeniu
AustriidoNiemiecw1938roku,zewzględunapochodzeniewyemigrowałdo
StanówZjednoczonych,gdziewykładałnaHarvardUniversityiinnychuniwersy-
tetach.Voegelinnapisałogromnąliczbędzieł,obejmującwnichwszystkieepoki
iniemalwszystkiekulturyświata.Wśródtychdzieł,jakwolnosądzić1wkon-
tekścieproblematyki,októrejbyłatujużmowa,wyróżniasiępracaobjętościowo
skromna,choćbardzoerudycyjna.JesttoNowanaukapolityki(TheNewScience
ofPolitics,1952,TheUniversityofChicago).JakpiszeweWstępiedoniejPaweł
Śpiewak,tłumacztejpracy,nVoegelinniebyłtwórcąsystemu.Samznajdował
sięgdzieś»między«:międzyGrecją,którąukochał,awspółczesnością,wktó-
rejprzyszłomużyć;międzyAmeryką,wktórejmieszkał,aniemieckąfilozofią,
zktórejwyszedł.[ł]Byłmyślicielemdogłębnieporuszonymdramatemwojny,
ludobójstwa;wierzył,żeniemainnegosposobuodnalezieniasięwświecieniż
poprzezaktpokorywobecmocyitajemnicnasprzekraczających,aniinnejdrogi
filozofowanianiżstałewsłuchiwaniesięinazywanietego,cojestpoza”1.
Jestkwestiąoczywistą,iżnaobliczewspółczesnegoświataskładasiędwu-
ipółtysiącletnidorobekkulturyeuropejskiej.nEuropejczycy,jakzauważasię
wliteraturzeprzedmiotu,nieoddzisiajstawiająsobiepytanieoistotęeuropej-
skości.Wniektórychmomentachdziejowychpytanieto1izarazemsposób,
1
Por.caływstęp:P.śplewak:EricVoegelin1filozofihistorykduszyotwartej.W:
E.VOEGELIN:Nowanaukapolityki.Przeł.P.śplewakiWarszawa1992,s.5111.
