Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JakbudowanopolskąpsychologięrozwojowąnaUniwersytecieJagiellońskim
zmyśląobadaniachnadmowądziecka,okazałosię,żemogąstanowićpodstawędo
opracowaniawieluinnychtematówdotyczącychrozwojudziecka.Posłużyłyonedo
pokazania,jakajestorientacjadzieckawczasie(Rozwójorientacjidzieckawczasie,
1958)iwprzestrzeni(Rozwójorientacjiwprzestrzeni,1958),cowiedządzieciobu-
dowieciałaludziizwierząt(Rozwójorientacjidzieckawbudowieiczynnościachciała
ludziizwierząt,1958),jakienawykisąkształtowaneudziecidwuletnichitrzyletnich
(Rozwójikształtowaniesięnawykówudzieci2-i3-letnich,1958),jakietematypodej-
mujądzieciwzabawie(Zabawytematycznedzieci,1958).Wostatnichdwudekadach
naszegostuleciawielokrotnieużywanomateriału„szumanowskich”dzienniczków,by
prześledzićpoczątkiirozwójorientacjidzieckawjakimśproblemie,np.wgospodarce,
mowiepisanej,procesachpoznawczychczłowieka(badaniaprowadzoneprzezpra-
cownikówZakładuPsychologiiRozwojowejiWychowawczejUJ).
Opartenadzienniczkachbadaniasłownictwadzieciwewczesnymiśrednim
dzieciństwieprzyniosłydaneilościowe,któreodtądmogłybyćpodawanewpol-
skichpublikacjachopróczdanychdotyczącychdzieciużywającychjęzykaangielskie-
go(M.E.Smith;M.E.Nice),francuskiego(A.A.Descoeudres)czyniemieckiego
(C.iW.Stern).Szczególnąuwagęzwrócononaanalizytreścisłownikadzieci.Szuman
uważał,żewmiaręjakbogacisięsłownikdziecka,poszerzasięjegowiedzaoświecie,
doskonalizdolnośćrozumieniazjawisk,atakżewzrastająmożliwościporozumiewania
sięzotoczeniemspołecznym.Wynikiczęściszerokozakrojonychanaliz,prowadzo-
nychm.in.przezMarięPrzetacznikowąiLidięGeppertową,zostałyprzedstawione
wpracyzbiorowejpodredakcjąS.Szumana(Orozwojujęzykaimyśleniadziecka,1968).
MateriałspisanywdzienniczkachzostałprzetransponowanyprzezM.Smoczyńską
naprogramkomputerowyCHILDES(ChildLanguageDataExchangeSystem)istałsię
materiałemdobadańporównawczych,międzyjęzykowych.
Szumaninteresowałsięrozwojemprocesówpoznawczych,takichjakuwaga
(Ouwadze.Aktywizowanieikształtowanieuwagiuczniównalekcjachwszkole,1961).Pod
jegokierunkiemprowadzonobadaniaempirycznewtymzakresie:sporządzanoiana-
lizowanoprotokołylekcjizawierającedokładnyichopis,dosłowniezapisanewypo-
wiedziuczniówinauczycieliorazzdjęciafotograficzneuczniówukazującezewnętrzne
przejawyskupieniauwagi.NapodstawietegomateriałuSzumanpokazał,jakwraz
zrozwojemdzieckazwiększasięjegoumiejętnośćskupianiauwagi,ajednocześnie
zmniejszasięliczbazabiegównauczycielaprowadzącychdoskupieniauwagiucznia,
orazjakiezabieginauczycielisąnajbardziejefektywne.Wwynikutychempirycz-
nychpracpowstałapierwszawPolsceksiążkaouwadzeijejprzejawachwprocesie
uczeniasię.
InnyjeszczezakresbadańprowadzonychprzezSzumanastanowiąproblemywy-
chowaniaprzezsztukę(Osztuceiwychowaniuestetycznym,1969).Nauwagęzasługują
przemyśleniaProfesoranadroląsztukiwrozwojuczłowieka.Doprowadziłyonedo
stworzeniakoncepcji,którąSzumanprzedstawiłwpracyOudostępnianiu,uprzystęp-
nianiuiupowszechnianiusztuki(1959).Najprościejmówiąc,jesttokoncepcjapopu-
laryzacji,przyczymmożnająodnieśćnietylkodopopularyzacjisztuki,aletakże
dopopularyzacjiwiedzynaukowej.ZdaniemSzumana,czynienieczegośdostępnym
iprzystępnymdozrozumieniastanowipodstawęupowszechnienia.Profesordokład-
nieokreślawarunkirealizowaniategoprocesu.Uważa,żebrakwiedzywtejdzie-
dziniewstosunkudosztukiutrudniawłaściweupowszechnieniekulturyestetycznej
wspołeczeństwie.Niezależnieodpostępu,jakidokonałsięwzakresiemożliwości
17
