Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RyszardSolik
UniwersytetŚląskiwKatowicach
Sztukaasztukaludowa
Rozważaniaopojęciach,
powinowactwieirelacjach
Rekonesans
zaczęłammyślećopojęciachniejakoustalonychraz
nazawszejednoznacznychterminach,leczjakoczymś
znaturydynamicznym.Trudzącsięnadmożliwą–
wstępnąicząstkową–definicjątegoczyinnegopoję-
cia,zyskujemywglądwto,comożeonozdziałać1.
MiekeBal
PrzywołanyfragmentzksiążkiMiekeBal(Wędrujące
pojęciawnaukachhumanistycznych.Krótkiprzewodnik)
otwieraniniejszytekstzasadniczoztrzechpowodów.
Pierwszytointencjonalnośćzałożeniaipowinowactwo
myśli.Niekryję,żepodzielamprzeświadczenieholender-
skiejbadaczkiopotrzebienamysłu(refleksji)nadfunkcjo-
nującymiwdyskursachhumanistykikategoriami/poję-
ciami.Choćniechodzitylkooperspektywę
interdyscyplinarnościijejheurystycznepodstawy.
Pomijamprzytymspecjalistyczny,hermetycznyżargon
czyteżmodnewduchupostmodernyzapożyczeniaznauk
przyrodniczychiścisłych2.Myślęopojęciach,idotakich
będęsięwdalszejczęściszkicuodwoływał,wyłącznie
znanych,społecznieoswojonych,conieznaczyprostych,
jednoznacznych,niesprawiającychproblemów.Myślę
okategoriachutrwalonychwkomunikacyjnymobiegu,
które,będącDnarzędziamiintersubiektywności”,nadobre
wrosływnasząhistorięideskryptywneproceduryijako
Dminiaturoweteorie”,kształtowanewewnątrzhoryzontu
kulturyidoświadczenia,pozwalająDanalizowaćprzed-
mioty,sytuacje,stanyiinneteorie”3.Drugipowódto
problemowazbieżnośćifunkcja.Tutajbowiemtakże,choć
nazupełnieinnąskalę,mamymówićopojęciach.Aściślej,
wystrzegającsięDbezrefleksyjnejoczywistości”,oich
kulturowychsensachiuwikłaniach,którenigdybynaj-
mniejnieobjawiająsięnatychmiastizcałąmocą4.Trzecim
wreszciepowodemjestdynamicznanaturapojęć,wynika-
jącaztego,żeDprzypisujesięim[jakiwszelkimtekstom
kultury–R.S.]określoneznaczeniaalbostrukturyzna-
czącetylkozapomocąodpowiednichabstrakcjitworzo-
nychwramachzmiennychkontekstów”5(historycznych
isytuacyjnych).Interesująmnieichdynamiczne,kultu-
rowozmiennekonotacje,stanowiąceśladykontekstów,
Dwktórychprzeżywałyone[azarazemaktualizowały–
R.S.]swojepełnenapięciaspołeczneistnienie”6.Intryguje
mnie,podobniejakBal,reorganizacjaznaczeńDwynika-
jąca”zichmiędzy-iwewnątrzobszarowychDwędrówek”,
niewykluczająctrans-paradygmatycznychprzemieszczeń
ponowoczesności.
Zarysowawszywtensposóbzgrubszaprzyczynę
nawiązaniadoksiążkiBal,aleteżprzedmioticelteore-
tycznyrozważań,dowyjaśnieniapozostaje,ojakich
pojęciachmamymówić;którebędąprzedmiotemdocie-
kańwszkicu?Odpowiedźpodsuwatytułniniejszego,
trzeciegojużnumeruDStudiówArtystycznych”:Ludowość
wsztukachplastycznychimuzycznych.Impresje,inspiracje,
interpretacje.Poleproblemowepublikacjiwdużym
uogólnieniuwyznaczajądwiekategorie,chodzioludo-
wośćisztukę.Aściślejoszerokopojętą,naróżnesposoby
artykułowaną(mowaoimpresjach,inspiracjach,interpre-
tacjach)obecnośćludowościwsztukachplastycznych
iwmuzyce.Jednaktakzałożonepoledyskursu,stwarza-
jącezwłaszczawperspektywiediachronicznejniezwykle
wielemożliwościegzemplifikacyjno-interpretacyjnych
(nawettrans-czyinterdyscyplinarnych),wgranicach
artykułuwymagadalekoposuniętejkonkretyzacji.Myśląc
opojęciach,nadtoodwołującsiędoinspirowanejprzez
Balrefleksjionich,ograniczęsiędodwóch,którechociaż
wbezpośrednimzestawieniuliteralniewtytuletomunie
występują,defactodenotujązjawiskawnieunikniony
sposóbspowinowaconeiheterogenicznezarazem,aprzez
towymagająceodrobinyuwagizawsze,ilekroćsztukę
wiążemyzludowościąaludowośćzesztuką.Chodzi
osztukęisztukęludową.Chodzioprzypisy-
waneimsensy,outrwalonezakresemkulturowych
praktykkonotacje,osprzeczności,związaneznimi
iznichwynikającedezorientacje.Takżeowzajemne
powiązania,relacjeiobszaroweprzenikania.DTrudząc
się”,jakpowiadaBal,Dnadmożliwą–wstępnąicząst-
kową–definicją”(tutajraczejpewnymdookreśleniem
tego,cospecyficzneiodmiennezarazem),spróbujmy
dotrzećdoichskomplikowanejnatury.Ujawnićpozór
ichnienacechowaniaorazdemistyfikującąneutralność
pojęćwspółzależnośćmówienia/pisania/interpretacji.
Spróbujmyzmierzyćsięzichkontekstualnąintencjonal-
nością.Boprzecieżpojęcia(jakijęzyk,którywspółtwo-
rzą)Dnieposiadająkształtuniezależnegoodkontekstu,
aponieważzawszepojawiająsięwjakimśkontekście,
nigdyzaśwsposóbabstrakcyjny,tozawszeprzybierają
jakiśkształt”7.Atenstanowiniejednokrotnieefekt
okolicznościwarunkującychzmiennośćsensówiprzeka-
zów(natyledecydujący,żenawetliteralnaidentyczność
komunikatuniegwarantujetożsamościznaczenia)8.
Rzeczonakontekstualnośćujawniasięteżwkontraście
wewnątrz-imiędzyobszarowychwędrówek,wjakich
#3/2015/STUDIAARTYSTYCZNE
7
