Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RichardHofstadter
WybrałemhistorięStanówZjednoczonych,byzilustrowaćstylpara-
noicznytylkodlatego,żejestemamerykanistąistanowitodlamnienaj-
wygodniejszerozwiązanie.Fenomentenjednak,takjakniejestwłaściwy
jedynieczasomwspółczesnym,takteżnieograniczasięwyłączniedodo-
świadczeniaamerykańskiego.Wyobrażeniaowszechogarniającymspisku
zestronyjezuitów,wolnomularzy,kapitalistów,diasporyżydowskiejlub
komunistówsąznanymzjawiskiem,którepojawiałosięwhistoriinowo-
żytnejwielukrajów4.Wystarczypomyślećoeuropejskichreakcjachna
zabójstwoprezydentaKennedy’ego,byuświadomićsobie,żeAmerykanie
niemająwcalemonopolunadardoparanoicznejimprowizacji5.Coważ-
niejsze,jedynywhistoriiwspółczesnejprzypadekpełnego,jaksięzdaje,
triumfustyluparanoicznegozdarzyłsięniewStanachZjednoczonych,
leczwNiemczech.Choćstylparanoicznyjestpowszednimskładnikiem
faszyzmuinapędzanychfrustracjąnacjonalizmów,przemawiarównieżdo
wieluosób,któretrudnobyłobyokreślićmianemfaszystówiczęstomoż-
nagoodnaleźćnałamachprasylewicowej.Głośneprocesystalinowskie
zokresuwielkiejczystki,wrazzichpseudoprawniczymżargonem,wcie-
laływżyciewielcepomysłoweiniszczycielskiezastosowaniestylupa-
ranoicznego.WAmerycebyłonstylempreferowanymtylkoprzezruchy
mniejszościowe.Możnaoczywiściedowodzić,żepewneuwarunkowania
historycznenadałyamerykańskiemustylowiparanoicznemuzakresimoc
oddziaływaniawiększeniżwwieluinnychkrajachZachodu.Niemamjed-
nakzamiaruzajmowaćsiętutajformułowaniemtegotypusądówporów-
nawczych.Chcęjedynieustalićistotęomawianegostyluorazzilustrować
jegodzieje.
Zacznijmymożeodkilkuamerykańskichprzykładów.Otosenator
McCarthyprzemawiającywczerwcu1951rokunatematopłakanejsytuacji
StanówZjednoczonych:
4Zob.F.Neumann,AnxietyinPolitics,w:TheDemocraticandtheAuthoritarianState,
FreePress,Glencoe1957,s.270-300.Dwabardzoróżnestanowiskanatemateuropejskich
stylówparanoicznychznaleźćmożnaw:F.Stern,ThePoliticsofCulturalDespair,Universi-
tyofCaliforniaPress,Berkeley1961orazS.Hoffmann,LeMouvementPoujade,Colin,Paris
1956.
5SpiskowewyjaśnieniazabójstwaKennedy’egosąwEuropieowielepowszechniejsze
niżwStanachZjednoczonych,leczztegocomiwiadomo,żadenEuropejczykniedorównał
pomysłowościąprofesorowiReviloP.OliverowizUniversityofIllinois,któryzasugerował,
żewczasiegdyKennedymiałwykonywaćwieleusługdlakomunistycznychspiskowców,
narobiłsobierównieżsporozaległościwrealizacjiplanunskutecznegozawładnięciaStanami
Zjednoczonymiw1963roku”inszybkostawałsiępolitycznymciężarem”.Musiałzatemzo-
staćzastrzelony,por.nTheNewYorkTimes”,11.02.1964.
