Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MariaChodkowska
isocjologii.Zainteresowanienimprzekładałosięzarównonabadaniaempirycz-
ne,jakianalizyteoretyczne,czegokonsekwencjąsą,międzyinnymi,licznepro-
pozycjeujęćdefinicyjnych,konstruowanychprzezwieluautorów.Akcentująone
różnewłaściwościstereotypów,azwłaszczawiążącesięznimiobciążeniaproce-
sumyślenia,takiejak:pospieszność,irracjonalność,bezzasadność,upraszczanie
percypowanejrzeczywistościijejzafałszowywanie.
Stereotypjestokreślonymschematem,rozwijającymsięwprocesiepoznawa-
nia.Oznaczanchodzenienaskróty”ipoleganawłączeniuosobyczyprzedmiotu
dopewnejkategoriinapodstawieprzypisaniajejcech,którewchodząwskładtej
kategorii,copozwalanazaoszczędzenieczasuprzypoznawaniu2.WedługBog-
danaWojciszkestereotypto:
[...]schematreprezentującygrupęlubrodzajosóbwyodrębnionychzuwaginajakąśła-
twozauważalnącechę,określającąichspołecznątożsamość,naprzykładpłeć,rasa,na-
rodowość,religia,pochodzeniespołeczne,zawód.Schemattakijestzwyklenadmiernie
uproszczony,nadogólny(wszyscyczłonkowiegrupysątacysami),niepodatnynazmiany
wwynikunowychinformacjiorazspołeczniepodzielany,stanowiącyelementkulturyja-
kiejśspołeczności3.
Definicjistereotypujestwliteraturzewieleisąonezróżnicowanewzależ-
nościodprzyjętegopodejścia:deskryptywnegobądźewaluatywnego.Przypo-
dejściudeskryptywnymdefinicjestereotypusprowadzająsiędocharakterystyki
określonejgrupyosóbbądźrzeczy,powiązanychznazwąkategoriiwpamięci
schematycznej.Podejścieewaluatywnezwracanatomiastuwagęnanacechowa-
nieemocjamidanegostereotypu,któreujawniająsiępodczasjegoaktywizacji4.
Niektórzyautorzyprzedstawiająstereotypjakostrukturęzłożonązdwóchczęści
składowych:poznawczejiewaluatywno-emocjonalnej.Częśćpierwszaobejmuje
opinieiprzekonaniadotyczącecechosóbstereotypizowanych,natomiastczęść
drugawyrażasięładunkiememocjonalnymwobectychosób5.
Wliteraturzerozróżniasiętakżestereotypykulturowe(zbiorowe,grupo-
we)iindywidualne(społeczno-poznawcze).Stereotypykulturowewyrażają
sięwspólnympodzielaniemokreślonychopiniiipoglądów,indywidualnepo-
wstajązaśpodwpływemdoświadczeńjednostkipodczaskontaktuzczłonkami
danejgrupy.Teostatnieulegająciągłymzmianompowodowanymkolejnymi
2W.Domachowski,Przewodnikpopsychologiispołecznej,Wydaw.NaukowePWN,Warszawa
2001,s.145.
3B.Wojciszke,Człowiekwśródludzi.Zaryspsychologiispołecznej,Wydaw.NaukoweSCHO-
LAR,Warszawa2002,s.68.
4B.Weigl,Stereotypyiuprzedzenia,[w:]Psychologia.Podręcznikakademicki,red.J.Strelau,
t.3,GWP,Gdańsk2005,s.207.
5
K.Błeszyńska,Społecznapercepcjaosóbniepełnosprawnych,nPsychologiaWychowawcza”
1997/5,s.421.
