Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
tralneiforalne.Autorpodkreśla,żeprocesylatynizacjiiokcydentalizacjiuwidocznione
wKościeleunickim,objęływtymsamymczasierównieżCerkiewprawosławną,choć
wmniejszymstopniuizakresie.Dlategopokrótceomówionezostałytakżespołecz-
neikulturoweuwarunkowanialatynizacjiwXVIIIwieku.Komentarzhistoryczny
zamykarefleksjanadSynodemZamojskim,jegodecyzjamiiskutkamiwkontekście
późniejszychprocesówlatynizacjiiokcydentalizacjiKościołagreckokatolickiego,
dokonywanychgłówniewokresiereformjózefińskichwGalicji.
Komentarzprawny(nPrawnywymiarlatynizacjicywilizacjieuropejskiejwkon-
tekścieSynoduZamojskiego”),autorstwaspecjalistyzdziedzinyprawarzymskiego
iporównawczego-drahab.ŁukaszaMarca(UniwersytetJagielloński),zarysowuje
tłoprawneRzeczpospolitejObojgaNarodówwzakresieustrojupolitycznego,relacji
religijnych,prawaprywatnegoikościelnegowperspektywieichówczesnejnlatyniza-
cji”ipotencjalnegooddziaływaniakulturotwórczegonawschodnieterenypaństwa.
Współistnieniewielunarodówireligiinaogromnymobszarzerodziłookreślone
wyzwaniazperspektywyprawnej,ajednocześniewgranicachRzeczypospolitej
dochodziłodoswoistegofenomenucywilizacyjno-historycznego:rozszczepione
schizmądwanurtychrześcijaństwa,wschodniizachodnispotkałysięwłaśniena
ziemiachpolskich,litewskichiruskich.OileWschódiZachódrozdzieliływiara
iliturgia,otylesystemyprawne,opartenaiusromanum,zatoczywszygeograficzny
krąg-spotkałysięwRzeczypospolitejObojgaNarodów,czegowyrazemjestchoćby
redakcjaIIIStatutuLitewskiego.Autorkomentarzapokazuje,jakztegouniwersal-
negodziedzictwaprawakorzystałteżSynodZamojski.
Komentarzliturgiczny(nRolaSynoduZamojskiegowkształtowaniusięlitur-
giiKościołagreckokatolickiego”)ks.drahab.PrzemysławaNowakowskiegoCM
(UniwersytetPapieskiJanaPawłaIIwKrakowie)przedstawiatreśćliturgicznych
postanowieńSynoduZamojskiegonacałościowymtlehistoriirozwojuliturgii
Kościołagreckokatolickiego.Poprezentacjiioceniegwarancjizachowaniaobrząd-
kuzwiązanychzzawarciemUniiBrzeskiej,ukazanesązmianywliturgiiwschod-
niej,którenastąpiłypodwpływemłacińskimjeszczeprzedSynodemZamojskim.
Napodstawieanalizypierwszychunickichksiągliturgicznychidanychliteratury
polemicznejXVIIwiekuzostałasporządzonalistatychzmian.Dokładneomó-
wieniewszystkichstatutówSynoduZamojskiegodotyczącychliturgiipozwalana
stwierdzenie,żesynodoficjalniezatwierdziłtylkoczęśćzwprowadzonychjuż
wcześniejzmianobrzędowychidlategotrudnooceniaćjegodziałaniajakocelo-
wąizaplanowanąlatynizację.SynoduporządkowałiujednoliciłliturgięKościoła
unickiegowoparciuowzorcezachodnie,starającsięzachowaćrównocześniejej
wschodnicharakter.RegulacjeSynoduZamojskiegostałysięnadługielataczęścią
11
