Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tożsamość-pamięć-zbiorowość
wktórepamięćspołecznaprzemieniawydarzeniaipostacieprzeszłości”,tym
samymdostarczasymbolicznegojęzykaumożliwiającegoprzekazywanieobo-
wiązujących(luboczekiwanych)zachowańiwartościpełniącychrolęwięzio-
twórczą,azarazemflstanowijedenzwyróżnikówgrupy”orazpozwalaodróżnić
swoichodobcych31.Pełnionanietylkofunkcjętożsamościową,aleilegitymizu-
jącą.Wtymdrugimwymiarzemożebyćpostrzeganajakonarzędziesłużącetwo-
rzeniuorazpodtrzymywaniusystemuideologiczno-kulturowego,sprawowaniu
czyutrzymaniuwładzy32.Możezatempomagaćwracjonalizowaniustanowisk,
poglądów,ocen,postaw,atakżetłumaczyćpewnezjawiska.
Wprzypadkupamięcizbiorowej–podobniejakwprzypadkupamięciindywi-
dualnej–niewszystkojestpamiętane.Elementyprzeszłościpodlegająnieustannie
mniejlubbardziejświadomejselekcji,interpretacjiireinterpretacji.Procestenjest
uwarunkowanyspołecznieikulturowo(np.zależyodtego,dojakiejwarstwyspo-
łecznej,grupyetnicznejlubwspólnotyreligijnejprzynależyjednostka,jakiepro-
cesyspołeczneaktualniemająmiejsce,jakiepojawiająsiępotrzebyspołeczne,jakie
instytucjepośrednicząwprzekazywaniuwiedzyoprzeszłościorazktonadnimi
sprawujekontrolę,zuwzględnieniemdominującegoświatopoglądulubideologii
włącznie).JakstwierdzaB.Szacka,flkontaktującsięzprzeszłością,możemytoczy-
nićjedyniepoprzezkategorieischematywłaściwenaszejkulturze”33.Wrezultacie
wsposóbnieuniknionyludziewytwarzajązbiorowozintegrowaneflwspólnoty
pamięci”,wramachktórychprzychodziimfunkcjonować34.
Pamięćahistoria
Rozważanianatematpamięcispołecznej(pojmowanejteżjakozbiorowaczy
kolektywna)–czyliodnoszącejsiędoprzeszłościbędącejudziałemjakiejśgrupy,
którąprzywołująlubnaktórąpowołująsięjejczłonkowie–rodząpytanieorela-
cjepamięcispołecznejzpamięciąhistoryczną(czyteżhistoriąjakonauką),która
takżestanowijednązespołecznieukształtowanychorazzinstytucjonalizowanych
formprzywoływaniatego,cominione.Zagadnienietoszczegółowozanalizował
A.Szpociński.Zaznaczyłon,żewyraźnerozgraniczenietychdwóchrodzajów
stosunkudoprzeszłościjestdosyćtrudne,acowięcej,towarzyszątemuliczne
sporyidyskusje.Ośpodziałuwytyczanamiędzypamięciąahistoriąjegozdaniem
31B.Szacka:Opamięcispołecznej…,s.70.
32B.Szacka:Pamięćspołeczna.W:Encyklopediasocjologii.T.3.Red.H.Domański,W.Morawskiiinni.
Warszawa2000,s.54;por.B.Szacka:Czasprzeszły,pamięć,mit.Warszawa2006,s.54–58.
33B.Szacka:Pamięćspołecznaaidentyfikacjanarodowa.W:Trudnesąsiedztwa.Zsocjologiikonfliktównaro-
dowościowych.Red.A.Jasińska-Kania.Warszawa2001,s.38.
34Ibidem,s.39.
25
