Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
wysiłekludzkiniemógłwpłynąćnastanwybraniaprzezBoga.Wtensposób
losyjednostekzaczęłybyćpostrzeganejakoodseparowane,niezależnetrajek-
toriebezwzajemnychpowiązań.
TrendtenłączyłsięzdokonanymwcześniejprzezWilhelmaOckhama4
przeformułowaniempojęciaDwolnawola”.Zostałoonoprzyjętewprotestan-
ckiejwizjiBoga,któregowolaniemogłabyćograniczonarozumemaninaturą,
cowpłynęłonautratęmożliwościprowadzeniaracjonalnychdebatnietylko
oświecietranscendentnym,aletakżeodobrymuporządkowaniuświataspo-
łecznego,politycznegoczyekonomicznegowdoczesności.Kwestiązasadni-
czegoobowiązkustałosiębowiemindywidualnerozeznaniearbitralnejwoli
Bogaorazpodjęcieindywidualnejstrategiiodkryciawłasnegostatusuwzglę-
demkwestiizbawienia,któreniemogłobyćaniracjonalniewypracowane
przezjednostkę,aniosiągniętewspólnymwysiłkiem.Coważnezsocjologicz-
negopunktuwidzenia,wysiłekpodjętynatejindywidualnejdrodzeniemógł
teżowocowaćstworzeniemdobrychsystemówspołecznych.Wszystko,naco
możnabyłomiećnadzieję,tojedynieustanowieniepodstawowychwarun-
kówprzetrwaniawstrukturachspołecznych,którepozostawałypogrążone
wefektachgrzechupierworodnego,aledostarczałyśrodowiskadoodkrycia
statusuwybraniaprzezBogaibyciaobdarzonymłaską.Metodycznedzia-
łaniaprotestantówprowadziłydoracjonalizacjisferżyciaspołecznego,jak
przedstawiałtoMaxWeber,alepokazywałtoonjakoefektubocznypraktyki
zorientowanejnaindywidualnerozeznawaniekwestiiwybraniaosobyprzez
Boga,czylipredestynacji5.Niebyłtozamierzonyefektdziałańdążącychdo
porządkowaniaczyulepszaniaświataspołecznego,gdziezakładałobysięjego
immanentnieracjonalny,rozumny,sensownylubdobrycharakter.Społeczeń-
stwo,rozumianejakokompleksstruktur,systemówiinstytucji,niemogłobyć
zbawioneiniemogłobyćzatemwpełnymsensietegosłowadobre.Kwestia
zbawieniadotyczyławyłączniejednostektraktowanychprzeztojakobędących
wzasadniczejseparacji.
Silnyakcent,kładzionyostatecznienaodpowiedzialnośćzawyłącznieswoje
życie,tworzyłzatempoledobrakuzainteresowaniainnymiizanikuodpo-
wiedzialnościspołecznej.Wprawdziezakładanoczęsto,żeniewidzialnaręka
rynkuzharmonizujeindywidualnedziałanianastawionenatroskęowłasnybyt,
możnawięcbyłomiećprzekonanie,żekoncentracjakażdejjednostkinasobie
jestnajlepszymprzejawemstarańobudowaniewspólnoty,alewpraktycetakiej
harmoniispołecznejautomatycznienieosiągano,anawetgdypodejmowano
odgórnestaraniawodpowiedzinakryzysyładuspołecznego,nieprzyjmowano
jużzałożeniaomożliwościzaistnieniagłębokiejwspólnotymiędzyludzkiej.
4Patrz:ServaisT
.PinckaersOP
,Źródłamoralnościchrześcijańskiej.Jejmetoda,treść,historia,
przeł.AgnieszkaKuryś,WydawnictwoDWdrodze”,Poznań1994.
5MaxWeber,Gospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologiirozumiejącej,przeł.DorotaLachow-
ska,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2002,s.410-482;MaxWeber,Etykaprotestan-
ckaaduchkapitalizmu,przeł.JanMiziński,WydawnictwoDTest”,Lublin1994.
