Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Nowożytnośćnauczyłanasmyślećindywidualistycznie.Zjednejstrony
dowartościowałajednostkęjakonosicielkęznaczenia,autonomicznypodmiot
działania,któryjestwolny,więcrównieżodpowiedzialnyzaswojelosy.Zdru-
giejjednakstronyindywidualizmtenodpoczątkupodszytybyłutratąperspek-
tywyjednościiwspólnoty,taktypowejdlamyśleniaśredniowiecznego,gdzie
wspólnotaosadzonabyławuniwersalistycznejwizjiwspólnegopochodzenia
iprzeznaczenialudzidoegzystencjiwkomuniizeStwórcąiZbawcą.Utrata
zachodnioeuropejskiejzgodycodowizjiBoga,jakamiałamiejscenapoczątku
erynowożytnejwrazzReformacją,iwyłonionewówczasczęściowo(alezna-
cząco)rozbieżnewizjedrógzbawieniaprzyczyniłysiędoutratyprzekona-
niaoistnieniuwspólnegoceluludzkości,anawetprzekonaniaomożliwości
solidarnegowspieraniasięnadrodzezmagańzludzkąkondycją.Zgadzam
sięzatemzteząAlasdairaMacIntyre’a,któryłączyprotestanckiindywidu-
alizmzzanikiemteleologicznegoiwspólnotowegomyśleniaorazdziałania
wnowożytności2.Utratęwiarywludzkirozum,którymógłbyodczytaćcelo-
wośćnatury,przypisujeMacIntyreKalwinowi,akontynuacjętakiegostanowi-
skawidziwteoriachosóbczęstolokującychsiępodwóchróżnychstronach
spektrumrefleksjifilozoficznej,takichjakImmanuelKantzjednejstrony
iDavidHumezdrugiej.Mimoznaczącychróżnicmiędzytymidwomaposta-
ciamiłączyich—zdaniemMacIntyre’a,jakiwieluinnych(DenisaDiderota,
AdamaSmitha,SørenaKirkegaarda)—odrzucenieteleologicznejperspektywy
postrzeganialudzkiejnatury3.Wsensiespołecznympojawieniesięideiprede-
stynacjiusunęłomożliwośćbraterskiejpomocywosiąganiudóbrzbawczych,
ponieważstanwybraniaczłowiekaprzezBogabyłkwestiąindywidualnąinie
zależałodwoliinnejosoby.Wkonsekwencjitegokorzystaniezewspólnejpuli
dziedzictwaKościołastawałosięrównieżniemożliwe,jakożeżadenwspólny
2AlasdairMacIntyre,Dziedzictwocnoty.Studiumzteoriimoralności,przełożył,wstępem
iprzypisamiopatrzyłAdamChmielewski,przekładprzejrzałJacekHołówka,Wydawnictwo
NaukowePWN,Warszawa1996.
3Ibidem,rozdz.V
,zwłaszczas.113-117.
