Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdziałpierwszy:Udziałpruskiegoiaustriackiegomodeluwymiarusprawiedliwości...
miastzatrudniałyonezwykleliczniejszągrupęsędziów.Wymiarobo-
wiązkówposzczególnychpracownikówpruskiegowymiarusprawiedliwości
byłwięcmniejszyniżwzaborzeaustriackim.WzachodniejGalicjinajed-
negosędziegoprzypadałośrednioprawie5tys.mieszkańców.WPrusach,
wtymrównieżnaGórnymŚląsku,odpowiedniwskaźnikwynosił6300
osób.Niemusiałotowcaleoznaczać,żepruskisędziamiałwięcejpracyniż
jegoaustriackiodpowiednik,ponieważwPrusachnienotowanowtakdu-
żejskalizjawiskapieniactwasądowego.Liczbasprawniebyłatuwięctak
wysoka,jakwmonarchiihabsburskiej.Wystąpiłonatomiastinnezjawisko.
WrazzrozwojemprzemysłuwPrusachzaczęławzrastaćliczbaprocesów
karnych.Związanetobyłoprzedewszystkimzeznaczącymiruchamimigra-
cyjnymi,wywołanymiposzukiwaniempracy.Mieszaniesięludnościpo-
chodzącejzróżnychczęściRzeszyNiemieckiejsprzyjałozwiększaniusię
liczbyróżnegorodzajuprzestępstw.Wlatach1883—1887przeciętnie
wNiemczechna100tys.osóbukaranosądownie230.Wlatach
1898—1902wskaźniktenwzrósłjużdo272osób.DlaporównaniawGali-
cjiwlatach1895—1899na100tys.osóbskazywanoprzeciętnierocznie
157osób,awlatach1905—1909181osób.NaGórnymŚląsku,gdzie
zracjiuruchamianialicznychkopalńihutnapływludnościbyłszczególnie
duży,zjawiskotowystąpiłozeznacznąintensywnością.Zwiększyłsięzatem
zakresobowiązkówmiejscowychsędziów.Takżewzrostwymianyhandlo-
wejwgórnośląskichmiastachstanowiłprzyczynęobciążaniasądówcoraz
większąliczbąspraw.MimotowokresiepoprzedzającymwybuchIwojny
światowejliczbaskazywanychprzezsądybyła,niezmiennie,przeciętnieniż-
szaniżwGalicji,równieżwodniesieniudosprawcywilnychobciążenie
pracąsądówwzaborzeaustriackimbyłowyższe.WPrusachkonsekwent-
nieutrzymywanozasadę,najednegosędziegorocznieprzypadaćmaod
2500do3000sprawsądowych(bezsprawadministracyjnych).Wedletej
regułyokreślanoetatosobowywposzczególnychplacówkach.Onzkolei
decydowałoliczbiepracownikówkancelaryjnych.Kolejnazasadakonse-
kwentnieutrzymywanawsądachpruskichokreślała,żenakażdegosę-
dziegozawodowegomaprzypadać2urzędnikówsekretarskichi2urzędni-
kówkancelaryjnych45.
Prawidłaregulująceliczbęetatówwposzczególnychpruskichsądach
przesądziłyotym,środowiskosędziowskienaGórnymŚląskuliczyło
ogółemwedługdanychz1913r.252osoby46.WPrusachpraktycznie
45ArchiwumPaństwowewKatowicach[dalej:APKat.],SądApelacyjnywKatowicach
1922—1939[dalej:SAKat.],sygn.19,Ministerstwosprawiedliwościz13I1925r.doprezesa
SAwKatowicach,k.21;A.WEBER:DieGrossstadtundihresozialenProbleme.Leipzig1908,
s.11—12;T.STARK:Oprzyczynachwystępkówisposobieichzwalczania.Poznań1908,s.6—7;
Wznowieniesądownictwapaństwowegopolskiego(pięciolecie1917—1922).Warszawa1923,s.68;
Historia...T.1,s.164—165.
46Napodstawie:HandbuchüberdenKöniglichPreussischenHofundStadtfürdasJahr
1914.Berlin1913,s.484—493.Identycznedane:AdressbuchderZivil-BeamteninderSchlesien.
Winter1913.Charlottenburg1913,s.85—144.