Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jestzatem:
(...)wizjąświatautrzymanąwtoniewzniosłościigrozy.Sceneriętworzył
średniowiecznykostiumhistoryczny,gotyckaarchitektura,przerażającypejzaż[...].Fabuła
opierałasięnaschemaciezbrodniikary.Bohaterbyłchytrym,rozpustnymłotrem,
nacechowanymdemonicznąwzniosłością,abohaterka‒pięknościąmłodąiniewinną,
oplątanąsieciąintryg.Upodstawantropologiigotyckiejznajdowałasiękoncepcja
rozdwojeniaosobowościczłowiekaidwoistościnaturyludzkiej.Wprzedromantycznych
utworachwyrażałyjąduchy,upioryiwampiry,symbolizującezagrożenieniejako
zzewnątrz;wczasachromantyzmuzagrożenietoistniejewewnątrzduszybohatera.Ujmuje
sięjewobrazachrozszczepieniajaźni,obłędu
54
.
Zchronologicznegopunktuwidzeniapowieśćgotyckazaczynasię
wrazzwydaniemZamczyskawOtrantow1764rokuprzezwybitnego
pisarzaHoracegoWalpole’a,któryopatrzyłswojąpowieść
podgatunkiemonazwie-gothicstory
55
.Tenwymyślonyprzez
Walpole’apodtytułmiałniezaprzeczalnywpływnaposzerzeniesię
znaczeniasłowagotycki,które,stałosięsynonimemcudowności,
tajemniczościorazupiorności
56
.Kilkalatpóźniejtradycjagotycka
przeniosłasięzWyspBrytyjskichnaeuropejskikontynent,gdzie
kontynuowanojejzałożenia,poszerzającjednocześniezakres
tematyczny
57
.Autorzyniemieccytworzyliwówczasteksty,związane
zludzkimsumieniem,dręczonymprzezduchowecierpienie,pisarze
czescywypatrywaliwgotycyzmieelementów,związanychzfolklorem
ilokalnąpoezjąaweFrancjipojawiłsięgatunekznanyjakopowieść
frenetyczna
58
.Autorgrozymiałzazadaniewywołaćuodbiorcy
skrajneemocje,doprowadzićgodostanunuminosum,awięcstanu
łączącegoto,coniesamowite,przepełnionefantasmagoriąztym,
coprzerażające,pełnymkrwiiobłędu.Gotyckiepowieści
frenetyczne
59
wystawiaływięcczytelnikanapewnąpróbę,podczas
którejstawałtwarząwtwarzzfobiami,októrychniemiałpojęcia;
umożliwiałydoświadczanieskrajnychemocji,doprowadzającodbiorcę
dokrawędziwytrzymałości.
Rozwójgotyckiejpowieścigrozy(novelofterror)przypadanalata
90XVIIIwiekuitrwadowczesnegoetapuwiekuXIX
60
.Jeden
zbadaczy–JohnGordonMelton–zauważa,żewtymżeokresie
powstałyróżneodłamypowieścigotyckiej,charakteryzującesię
specyficznymi,leczodmiennymicechamikonstytutywnymi:„terror”
(przerażenie)–będącyswoistągroźnąbóluiśmiertelnejfizis,którą
możnazranićiokaleczyćoraznieuchronnościodśmierci,„horror”
–bezpośredniestarciezinfernum,awięczsiłamimrokuizłaoraz
