Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
DEIUREACDEIURISDIVISIONE–
OPRAWIEIPODZIALEPRAWA
1.Deiure–oprawie
Ulpianus1inst.D.1,1,1pr.:Iurioperamdaturum
nKtochcesiępoświęcićprawu,najpierwpowinien
priusnosseoportet,undenomeniurisdescendat[ł].
poznać,skądpochodzijegonazwa[ł]”
.
1010Rzymscyfilozofowieiprawnicyniezaproponowalidefinicjiprawa(ius).Napod-
stawieichtekstówmożnajednakpodjąćpróbęokreślenia,czymwedługstarożytnych
Rzymianmiałobyćprawoijakabyłajegopodstawa.Możnatakżeokreślićideeicele,
którychrealizacjiprawopowinnosłużyć.Charakterystycznejestprzytymmaterialno-
prawne(aksjologiczne),dalekieodformalistyczno-pozytywistycznego,rozumieniepo-
jęciaprawa,czylijegowyjaśnianienadrodzeodwoływaniasiędowartościmoralnych
ietycznych,którychochronęirealizacjęprawopowinnozapewniać.
1020MarcusTulliusCicero(106-43p.n.e.),jedenznajważniejszychmówcówifilozo-
fówpóźnorepublikańskiegoRzymu,sięgającdostoickichkoncepcjiprawanaturalnego
(iusnaturae,iusnaturale)jakonajwyższegoiniezmiennegoporządkuorganizującego
wsłusznysposóbistnienieświata,pisał,żeprawotonajwyższamądrość,zgodnazna-
turą,któranakazuje,cotrzebaczynićiokreśla,czegoczynićniewolno.
Cicero,Delegibus1,6,18:Lexestratiosummainsita
innatura,quaeiubetea,quaefaciendasunt,prohibe-
tquecontraria[ł].
Cicero,Derepublica3,33:Estquidemveralexrecta
rationaturaecongruens,diffusainomnes,constans,
sempiterna,quaevocetadofficiumiubendo,vetando
afraudedeterreat[ł].
nPrawotonajwyższamądrość,zakorzenionawna-
turze,któranakazuje,comabyćczynioneizabrania
czynićprzeciwnie[ł]”
nJestbowiemprawdziweprawosłusznąmądro-
ścią,zgodnąznaturą,obecnąwkażdym,stałąinie-
zmienną,którawzywadowypełnianiaobowiązków,
nakazując,coczynić,zakazujączaś,powstrzymuje
odczynieniabezprawia[ł]”
.
.
1030?Juryścirzymscyokresuklasycznego,mówiącoprawie,łączylijeztakimipoję-
ciami,jaksprawiedliwość(iustitia),słuszność(aequitas),dobro(bonum).Etymologię
