Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zostałaznacznierozbudowana,gdyżzaczęłofunkcjonowaćpo15Juanówwprowincjach,
odpowiedzialnychzaróżnedziedzinyżycia,przesyłającychswojeraportywładcy.
Wstarożytności,anastępniewśredniowieczu,naobszarzeEuropy,aletakżewbliżej
Europypołożonychpaństwachpozaeuropejskichrównieżpowstawałyinstytucjemogące
byćpierwowzoramiwspółczesnychombudsmanów,jaknp.rzymscycenzorzy,urzędnicy
regularniepowoływaniprzezwładzealbocesarzeRzymu,doktórychobowiązkównale-
żałosporządzaniespisumajątkuorazsprawowaniepieczynadmoralnościąludzi
160
.
WStarożytnymEgipcierozwiązaniategorodzajuwprowadzonebyłyprzezfaraonów
iwprawodawstwieMojżesza
161
.Wimieniużydowskiejgrupyetnicznejtakąfunkcjęspra-
wowałwłaśnieMojżesz,którynastępniewyznaczyłurzędnikówodpowiadającychna
skargiczłonkówgminżydowskich.
DotakichurzędówzaliczyćmożnaurządSahib-al.-Mazalim
162
,działającywHiszpanii,
wepocemuzułmańskiej.Powoływanybyłprzezsułtanawceluobrony„fueros”ipraw
obywateliprzednaruszeniamizestronywładziurzędnikówpaństwowych.Uważanogoza
sędziego„niesprawiedliwościdosprawnadzwyczajnychiwyjątkowych”.
InnymorganemnaterytoriumobecnejHiszpaniibyłJusticiaMaior
163
wprowadzony
przezszlachtęaragońskąwXIIIwiekuwceluprzeciwstawieniasięwładzymonarchii
absolutnejwdziedziniesądownictwa.Instytucjatachroniłaprzywilejeszlachtyaragoń-
skiejwkontaktachzsędziamiiurzędnikamipozostającymiwsłużbiekrólewskiejwzakre-
sieichinterpretacjiprawa.
PewienwpływnaeuropejskąinstytucjęombudsmanawywarłtureckiurządGłównego
Sędziego(Quadi-al.-Qudat)
164
będącyistotnączęściąislamskiegowymiarusprawiedli-
wości.Zadaniemtegourzędubyłozapewnienieprzestrzeganiaistosowaniaprawaislam-
skiegowymiarusprawiedliwościprzezprzedstawicielirząduisułtanawsprawachdoty-
czącychstosunkówludnościzpaństwemiludnościmiędzysobą.GłównySędziabronił
więcprawludnościwprzypadkachniesprawiedliwościinadużyćwładzyprzezurzędni-
ków.
WSzwecji,wpołowieXVIIwieku,utworzonazostałainstytucjaProwostaKorony
165
,
któregozadaniembyłakontrolaprzestrzeganiaprawa,wtymnadzórnaddziałalnością
oskarżycielipublicznychbędącychorganamikontroliporządkuprawnego.Pełniłonteż
funkcjęnaczelnegooskarżycielapublicznego,alefunkcjatazostałazczasemprzekazana
prokuratorowiKoronydziałającemuprzyNajwyższymSądzieApelacyjnym.
ZaombudsmanauważanorównieżpoczątkowoKanclerzaSprawiedliwości,mimoiż
powoływanybył,nieprzezparlament,aprzezkrólajakoprzedstawicielawładzywykonaw-
160www.wiem.onet.pliwww.historyguide.org/ancient/lecture12b.htm
161InternationalHandbookoftheombudsman,ed.byG.F.Caiden,t.I,London1983,s.9oraz
L.Garlicki,EwolucjainstytucjiRzecznikaPrawObywatelskich(Ombudsmana)wświeciewspółczes-
nym[w:]RzecznikPrawObywatelskich,podred.L.Garlickiego,Warszawa1989,s.9.
162B.Szepietowska,ObrońcaLudowywHiszpanii[w:]RzecznikPrawObywatelskich,op.cit.,
s.253.
163Tamże,s.253.
164InstytucjaRzecznikaPrawObywatelskich(ombudsmana)wwybranychkrajacheuropejskich,
PAP,Warszawa1986,nr12/229.
165M.Grzybowski,Ombudsmanwpaństwachnordyckich,Geneza,ewolucjaiwspółczesneoblicze
instytucji[w:]RzecznikPrawObywatelskich,op.cit.,s.66;S.Rudholm,TheChancelorofJustice[w:]
TheOmbudsmanCitizensDefender,ed.byD.C.Rowat,London–Toronto–Stockholm1968;W
.Szyszkow-
ski,Instytucjaombudsmanawnowoczesnympaństwie,„ZeszytyNaukoweUMK”PrawoIX,1969.
–53–
