Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nRektorlubprorektorsprosigościnatęuroczystość”
23
WLidzie,wszkoleprowadzonejprzezpijarów,3października1791roku
zwołanospecjalneposiedzenienauczycielipoświęconeproblemowi,nczyliregu-
larnieodbywaćmająprofesorowielekcjelubnie”
8
,ponieważdoszkołyprzyje-
chałobardzomałouczniów.Konkluzjazzebraniabyłanastępująca:nażebysię
wstrzymać
niecozregularnościąlekcji,pókibysięprzynajmniejwiększaliczba
ucz
niówniezebrała,atodlategoażebyuniknąćtejmitręgiinieporządku,
którybymiałnauczycielwpowtarzaniunanowolekcjiznowoprzybyłymi”9.
Następnegodniazwołanokolejneposiedzenie,tymrazemproblemembyłbrak
nauczycielawymowy.Ks.PawełWyhowskizakończyłpracęwLidzie,ajego
następcaoddelegowanyprzezwładzezakonnezinnegoklasztorunieprzybył
terminowo10.Zatempodjętodecyzję,iżnauczycieltenniebędziemiałinau-
guracyjnejmowypublicznej,naletylkoprywatnąbezspraszaniagości,zdało
sięalbowiemzgromadzeniu,żepublicznaatrochęspóźnionamowaupoważ-
niałabypóźnedoszkółzjeżdżaniesięuczniów”11.Sytuacjatapokazujepro-
blem,zjakimborykaćsięmusiałyszkołyprowadzoneprzezzgromadzenia
zakonne.Byłyonepodporządkowanedwómzwierzchnościom:kościelnej–
władzomzakonnym,iKomisji–władzyszkolnej.Niezawszedecyzjewyda-
waneprzezobiezwierzchnościbyłymożliwedopogodzenia.Ajakożeszkoły
byłyzakonne,totazwierzchnośćbyładlanichnadrzędna12.
8
nDziejeobraddomowychcodosprawszkolnychwszkołachlidzkichnależących
dowydziałulitewskiegozaczętewroku1783”,ArchiwumProwincjiPolskiejPijarówwKra-
kowie(APPP),Col.Lid1,k.3v.
9Tamże.
10
J.Kurkowski,PijarzywWerenowieiLidzie(1735–1845),nAnalecta”1997,t.6,
z.1(11),s.63;J.Kamińska,KomisjaEdukacjiNarodowej1773–1794.SzkoływWydziale
Litewskim,Warszawa2018,s.118–119.
11nDziejeobraddomowychcodosprawszkolnych…”,k.4.
12SzkołaGłównaKoronnapowizytacjachprzeprowadzonychw1786rokuwskazała
dwanajważniejszeobszary,wktórychszkołyzakonnepopadająwkonfliktzwładząeduka-
cyjną.Pierwszytonieodpowiednidobórosóbkierowanychdopracynauczycielskiej–brak
przygotowanianaukowegojużpracującychnauczycieli,jakteżniewłaściwydobórkandyda-
tówdozawodu.nPrzekonałasięSzkołaGł.,żemiędzyzakonnikamiprzyniejuczącymisię
jedniniemajądarupojętności,drudzyniesąwtymwieku,gdzieumysłnajłatwiejpotrafi
sięprzywiązaćdonauki[…].SąjeszczezakonnicymłodziedukującysięprzySzkoleGł.,
którychprzykładaniesiędonaukiwypadłoraczejzposłuszeństwazakonnego,aniedobro-
wolnegotejpracypoświęceniasię”.Drugitoprzenoszeniezakonników-nauczycieliwedług
potrzebzakonnych,anieszkolnych.DlategoSzkołaGłównazasugerowała,byKomi-
sjaEdukacjinzobowiązałazgromadzeniazakonnedopoddanianauczycielówzupełnemu
SzkołyGł.rządowi,tojest:żebyzwierzchnośćzakonnaniemogłanauczycielówodmieniać
