Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
11
też,jakjużwspomniałem,proponowanyobrazczynników,którekształto-
wałyrosyjskąwersjęliberalizmuiradykalizmu,jestjednymzmożliwych,
aleniejedynym.Niezależniejednakodpowyższychkonstatacji,wksiążce
starałemsię–jeślibyłotopotrzebne–uwzględniaćrównież„tradycyjny”
,
wsensiehistoriipolitycznej,biegzdarzeń,omawiającjewakapitachnaji-
stotniejszychdlaczytelnościtreściispójnościnarracji.
Podstawęmateriałowąopracowaniastanowiąźródładrukowane,prasa,
wspomnieniaipamiętniki,opracowaniaiartykuły,monografieisyntezy.
Sątomateriałyoróżnymcharakterzeizróżnychlat,chociażdlamnie,
historyka,największąwartośćnaukowąposiadająte,którezostały„wytwo-
rzone”wtakiejczyinnejformiewczasachnajbardziejzbliżonychdoopisy-
wanychwydarzeń.Gdybywskazaćnanajważniejsze,tonależałobydonich
zaliczyćcytowanewksiążcezdaniaiopiniezaczerpniętemiędzyinnymi
zpracAleksandraHercena,SergiuszaStiepniaka-Krawczyńskiego,Pawła
Milukowa,MikołajaBierdiajewa,atakżePiotraStruvego,JerzegoPlecha-
nowa,WłodzimierzaLenina,LwaTrockiegoiinnych.Wszystkieoneznaj-
dująpotwierdzeniewaparacieodsyłaczowymrozprawy,atakżewwykazie
bibliograficznymznajdującymsięnakońcuopracowania.
Jednakgdybypodjąćpróbęogólnejoceny–nietylemateriałówźród-
łowychwykorzystanychwpracy,boone,jakotakie,posiadająswojąwar-
tośćnaukową,ilewspółczesnychwydarzeniomipóźniejszychopracowań,
wtymprzedewszystkimtytułówmonograficznych,głównienajnowszych
–tonależypowiedzieć,że,jaktozwyklebywa,niereprezentująonejed-
nakowegopoziomunaukowegobezwzględunajęzyk,wktórymzostały
napisane.Codoopracowań„zachodnich”przedstawiającychróżneaspek-
tyhistoriiRosjidziewiętnastegoipoczątkudwudziestegowieku,tomoż-
naskonstatować,żenasposóbmyśleniaiinterpretacjęfaktówautorów
poszczególnychopracowań–cojestwyraźniezauważalnedlapolskiego
czytelnika–dużywpływmiałarosyjskaemigracyjnahistoriografiapo-
rewolucyjna,atakżepóźniejsza,wtymrównież,comożedzisiajwydać
siękuriozalnym,radziecka.Aprzecież–czegoniemożnaniedostrzec–
ustaleniaorazsposóbrozumowaniahistorykówrosyjskichiradzieckich,
iznowużdzisiejszychrosyjskich,dotyczącewszelkiegorodzajuopozycji
antycarskiejoraz–cooczywiste–wtymprzypadkuinteligencjirosyjskiej,
niebardzoróżniąsięmiędzysobąpodwzględeminterpretacyjnym(awięc
imetodologicznym),conaprzykładdlawielubadaczyzachodnich,„nie-
czujących”specyfikii„ducha”Rosji,możebyćmylące.Oczywiście,uwaga
taniedotyczypolskichhistorykówzajmującychsięRosją.Mamnadzieję,
żepotraktująonitoopracowaniejako„głoswdyskusji”wnaszejwewnętrz-
nejdebaciedotyczącejróżnychaspektówhistoriiRosjidziewiętnastego
ipoczątkudwudziestegowieku,awtymprzypadkuinteligencjirosyjskiej
