Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZjawiskokonwersjiwdawnejRzeczypospolitej–niektórezagadnienia
E.płeć
29
Wśredniowieczuwiększośćneofitówzjudaizmustanowilimężczyźni.ChavivaLe-
vinejestzdania,żewłaśniemężczyźnibylibardziejskłonnidoporzuceniaswojej
religii,dowodzitegopowracającywciążproblemwśredniowiecznychźródłachrabi-
nicznychotrzymywaniarozwoduodapostaty66.Takżedwunasto-itrzynastowieczne
responsarzadkorozważałydobrowolnąkonwersjękobiet.WedługLevine,Żydówki
aszkenazyjskie,jeżeliprzyjmowałychrześcijaństwo,zwykleczyniłytorazemzeswo-
imimężami67.PodobnieniemieckikonwertytaWiktorCarbenpisał,żeŻydówkirza-
dziejdecydująsięnakonwersjęniżmężczyźni,itwierdził,żetożonypowstrzymują
swoichmężówprzedkonwersją68.
TatendencjautrzymywałasięwRzeczypospolitejjeszczewwiekuXVII.Wdie-
cezjikrakowskiejponad76%wszystkichneofitówwtymwiekutoosobypłcimęskiej.
WKrakowiewXVIIw.odnotowanochrzesttylkodziewięciukobiet,spośródktórych
codotrzechnicniewiadomooichstatusie,natomiastzpozostałychdwiebyłyżona-
mi,którepodążyływśladymężów69,trzy-córkamineofitów70,ajednaochrzciłasię
wrazzbratem71.WśródznanychzinnychźródełneofitekzKrakowemzwiązanebyły
Katarzyna,wdowapoEfraimieBanyszu,orazdwiemężatki,zktórychjednazpew-
nościąporzuciłazarównojudaizm,jakimęża72.Wyraźnądominacjępłcimęskiej
wśródnowychchrześcijanpotwierdzająrównieżdanemetrykalnezinnychterenów.
Wkościeleśw.JanawWarszawiedo1688r.ochrzczononapięćdziesiątjedenosób
wyznaniamojżeszowegotylkotrzyŻydówki,cowięcejwczasiejednego,rodzinnego
chrztu:małżeństwowrazdwomacórkamiisynem73.OczywiścieWarszawęmożna
uznaćzaniezbytreprezentatywnądlacałejRzeczypospolitej.NaMazowszuŻydzi
formalnieniemoglimieszkać74,wszyscywięcwarszawscyneoficimusielibyćludno-
66Małżeństwowjudaizmieniemacharakterusakramentalnegoimożebyćrozwiązaneza
zgodąsądurabinackiego,apoleganawręczeniulisturozwodowego(get)kobiecie.
67Ch.Levine,JewishconversiontoChristianityinMedievalNorthernEuropeencounteredand
imagined,1100-1300,NewYork2006[nieopublikowanapracadoktorska],s.124.
68M.T.Walton,AnthoniusMargarithaandtheJewishFaith.JewishLifeandConversion
Sixteenth-CenturyGermany,Detroit2012,s.37.PotwierdzatoteżjezuickazapiskazWarszawy
z1678r.,wedługktórejprzekonanyprzeznichnmądry”Żydnieprzyjąłchrztutylkozmiłoścido
żony,ARSI,Lit.42,s.87v.
69AnnaNawrocka(1699),ANKr,Mf.5-294,parafiaśw.SzczepanawKrakowie,(Liberbap-
tisatorumetcopulatorum1690-1713,1718),2III1699,s.157;ZygmuntowskaMariannaAnna
(1696),J.Sygański,ZdawnychmetrykkatedrynaWaweluwKrakowie,nMiesięcznikHeraldycz-
ny”R.V
,1912,nr1/2,s.101-102.
70DwiecórkiZygmuntowskichicórka(zapewnezpierwszegomałżeństwa)JózefaNawroc-
kiego,zaktórympodążyłazAnnąNawrocką.
71ANKr,Mf.5-294,2III1699,s.157;ABM370,12X1653,s.32.
72ANKr,K-41,s.1051-1052;Mf.5-253,parafiaśw.Mikołaja,s.47.
73M.Sierocka-Pośpiech,op.cit.,s.214.
74Eksceptamazowieckie-46artykułówzastrzeżonychprzezszlachtęmazowieckąprzyprzyj-
mowaniuprawakoronnego,zgodniezktórymidysydenciiŻydziniemieliprawamieszkaćnatere-
