Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałI
OdległeodmiejscapochodzeniachrztywędrownychŻydówbyłyspowodowane
ogromnąruchliwościątejspołeczności.
PochodzącyzRzeczypospolitejŻydzichrzcilisięteżpozajejgranicami,aprzy-
jęteprzeznichwyznaniezależałooczywiścieodmiejscakonwersjizgodniezopinią
ZałkindaHurwiczaniżzwyczajniedlapanującejreligiiprzechodzą;itakŻydwStam-
buleniezostaniechrześcijaninemaniwAmsterdamiekatolikiem,aniwParyżupro-
testantem”54.WRzymiewlatach1614-1676ochrzciłosię560Żydów,wwiększości
miejscowych,alepochodzącychzPolski,wtejgrupieznalazłosięconajmniejdwu-
dziestudwóch,wtymczterechzKrakowa55.Wokresieod1676do1730r.dwudziestu
trzechpolskichŻydówprzyjęłochrzestwRzymie56,natomiastpomiędzy1730a1798
tylkodwudziestujeden(spośródsiedemdziesięciusiedmiueuropejskich)57,cosuge-
ruje,żepomimowzrostuliczbykonwertytówwtymczasiewśródpolskichŻydów
RzymiPaństwoKościelneniebyłydlanichatrakcyjnymcelemmigracji.Trudno
ocenić,ilupolskichŻydówprzyjmowałochrzestwsąsiednichkrajachkatolickich,
jednakżeitakieprzypadkisąniekiedyodnotowywane58.
NajbardziejznanymspośródpochodzącychzKrakowakonwertytówbyłJohann
Kemper(MosesbenAron),profesorjęzykahebrajskiegonaUniwersyteciewUp-
psali,któryochrzciłsięw1696r.wwynikufiaskamesjańskichoczekiwańsabbata-
istów59.WXVIIIw.pojawiłosięnowezjawisko,amianowiciedobrowolnakonwersja
naprawosławieŻydówpolskichmigrującychnaterenpaństwarosyjskiego.Według
badańWiktoriiGerasimovejwzachodnichprowincjachpaństwamoskiewskiego,są-
siadującychzRzecząpospolitą,wyraźniezwiększyłasięliczbaŻydów,którzypragnęli
osiąśćnaterenierosyjskim,adotegowarunkiemkoniecznymbyłakonwersjanapra-
wosławie.Wśródkonwertytównaprawosławiewokresie1737-1793odnotowanych
54MateriałydodziejówSejmuCzteroletniego,t.6,oprac.A.Eisenbach[etal.],Wrocław
1969,s.115.
55W
.H.RudtdeCollenberg,LebaptêmedesjuifsàRomede1614à1798selonlesregistres
dela„CasadeiCatecumeni”,nArchivumHistoriaePontificiae”Vol.24,1986,s.91-231.Krakowscy
Żydzi:12XI1622,IonatafiliusBeniamin,levita(JoannesBentivoglioBrulart),s.131;18X1645,
Devora,filiaquondamIsaeie(ClementiaFuscha)ijejtrzyletnisynMoyses(FidelisdellaTorre),
s.168-169;21XI1662,Moyses,filiusSalomonis(CasimiriusGiacinti),s.192-193.
56Idem,LebaptêmedesjuifsàRomede1614à1798selonlesregistresdela„CasadeiCatecu-
meni”,nArchivumHistoriaePontificiae”Vol.25,1987,s.112.
57Idem,LebaptêmedesjuifsàRomede1614à1798selonlesregistresdela„CasadeiCatecu-
meni”,nArchivumHistoriaePontificiae”Vol.26,1988,s.126.
58Naprzykładw1682r.jezuiciwPradzeotrzymaliprawoochrzczeniadwóchŻydówzPol-
ski,żołnierzy[!],zktórychjedenoimieniuSamuel(45l.)pochodziłzdiecezjikrakowskiejzLubli-
na.L.Matušiková,LicencesfortheBaptismofJewsGrantedbyArchgbischopricConsistorytothe
JesuiteCollegeinPrague)sOldTown,1664-1755,nJudaicaBohemiae”2005,no.41,s.276.
59E.Carlebach,DividedSouls.ConvertsfromJudaisminGermany1500-1750,NewHa-
ven-London2001,s.84.InnympochodzącymzKrakowakonwertytąwNiemczechbyłJohannes
ChristanusJacobus,noszącytakiesameimięjakKemper,zob.ibidem,s.110;Bałabanwspomi-
naponadto:Jakubaochrzczonegow1661wNorymberdze,JohannaChristliebaHeilbronnera-
w1709r.wHeilbronn(Badenia-Wirtembergia),atakżeinnegokrakowskiegoŻyda,któryochrzcił
sięw1717r.wKopenhadze,ibidem,s.518.
