Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępTłumacza
ludzkiej:rozumem,woląiuczuciami
100
.Pełneporozumieniemiędzymwcą
isłuchaczemmożenastąpićtylkowtedy,gdyprocestenobejmujecałąich
osobowość.Wtymkontekściestajesięwięczrozumiałe,dlaczegoobokargumen-
tacjilogicznejtakwielkąwagęprzywiązujefilozofrwnieżdowiarygodności,
związanejzetosemmwcyinastawieniempsychicznymsłuchacza.
WswymwykładzienatematinventionajwięcejmiejscaautorOrganonu
poświęcaoczywiścieproblemomargumentacjilogicznej,związanejzwiarygodnym
przedstawieniemsamejsprawy.Uzdrowienieretoryki,jakjużpodkreślaliśmy,
dostrzegałbowiemArystoteleswwyposażeniujejwodkryteprzezsiebiezasady
logicznegorozumowaniaiwnioskowania.Ogromneznaczeniemiałozwłaszcza
odkryciesylogizmudialektycznego,umożliwiającegodowodzeniewsprawach
spornychorazargumentacjęnzaiprzeciw”wtejsamejsprawie.Otworzyłoono
perspektywęstworzeniaanalogicznychnarzędzidowodzeniadlawymowy,ktra
zzałożeniadotyczysprawspornychlubmającychalternatywnerozwiązania
101
.
Przezanalogiędosylogizmudialektycznegostworzyłwięcfilozofsylogizm
retorycznyinazwałgoŁnJ?mhma,awięctym,codziałaŁnJumř,tj.wcałej
sferzeumysłowo-psychicznejczłowieka,comazwiązekzjegomyśleniem
praktycznym,wolą,wyobraźniąiuczuciami.Arystotelesnazywaentymem
sylogizmemretorycznymizaznacza,żejegopodstawęformalnąstanowinpraw-
dopodobieństwo”(tóelkóg)inznaki”(tdshmeta)
102
.Posiadaonstrukturę
sylogistyczną,chociażzewzględunacharakterswychprzesłanek,zktrychjedna
jakouznanapowszechnieprawdalubopinia(tdgndoxa)jestwzasadziepomijana;
zredukowanybywanajczęściejdodwuelementwiwyrażonywformie:npwięc
q”.Dziękitejpozornietylkoskrconejformie,stajesięzrozumiałynawetdla
niewykształconychsłuchaczyibardziejstosownydlazwykłegotokumowy.
Zdaniemfilozofa,niezwykleważnąrzeczą,umożliwiającąwłaściweposługiwanie
sięsylogizmemdialektycznymiretorycznym,jestznajomośćiumiejętnośćkorzystania
ztoposw.Wżadnymzeswychdziełniedefiniujeniestetytegopojęcia,chociaż,jak
sięwydaje,używagowinnymzupełniesensieniżpierwsisofiściorazwcześniejsi
nauczycielewymowy.ProtagorasiGorgiaszmianemtymokreślalimianowiciegotowe
przykładytypowychsposobwargumentowania,ktremożnabyłobezpośrednio
wykorzystaćstosowniedosytuacji,dlajakiejbyłyprzewidziane.Arystoteles,
nawiązującdoGorgiasza,nazywajewtraktacieOdowodachsofistycznych
103
lógol
imanamyśligotoweczęścimw,ktrychadepcisztukiretorycznejmusieliuczyćsię
napamięć.Nauczycielomwymowystawiawsposbobrazowyzarzut,żedająswym
uczniomngotowebutyzamiastuczyćichsztukirobieniabutw”
104
.Samwięc,zamiast
dostarczaćgotowych,dostosowanychdowielutypowychsytuacjiargumentw,pragnie
100
Por.PapadimitrionEuthymios,op.cit.,s.89ipassim.
101
102
103
104
Zob.Ret.1357a4-7.
Tamże,1357a30-33.
Por.183b36-184a1.
Tamże,184a2-7.
35