Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępTłumacza
(‡reta{);sprawęzaśnżyczliwości”,jakzapowiada,omwiwśrdnafektw”,
wrozdziale4księgiII.Tegorodzajunodsyłacze”,ktrychwtekścieRetorykimożna
znaleźćwięcej,świadcząnietylkoodobrzeprzemyślanejkoncepcjiwykładu(unikanie
powtrzeń),aletakżeojegowielofunkcyjności.Wiedza,koniecznadowiarygodnego
przedstawieniaczynwicharakterubohaterapochwałylubdoodpowiedniego
nastawieniasłuchaczy,możebyć(jakwidzimy)wykorzystanaprzezmwcęrwnież
douwierzytelnianiajegowłasnejpostawyjakoczłowiekamądrego,szlachetnego
iżyczliwego,coodgrywaszczeglniedoniosłąrolęwwymowiepolitycznej
90
.
Należyprzytymzauważyć,żewbrewpowszechnejwliteraturzeprzedmiotu
opinii
91
,szerszeomwieniencharakterw”
92
nieodnosisiędosłuchaczy,do
ktrych,zgodniezzaleceniemPlatona,miałbymwcadostosowaćswąwypowiedź
(wszakwobeczbiorowegosłuchaczabyłobytonawetniemożliwe),leczwiarygod-
negoprzedstawieniacharakterystykipostaci,stanowiącychprzedmiotmowy.
Podstawęstanowiłatuoczywiścieznajomośćtypowychzachowańczłowieka
wzależnościodjegowieku
93
,usposobieniailosuszczęścia
94
.Chodziwięc
ocharakterystykę,ktrabyłabynietylkołatwadozaakceptowaniaprzezsłuchaczy,
alejednocześnienajbliższaprawdy,uwzględniającauwarunkowaniapsychologiczne
isocjologiczneprzedstawianejosoby.Maonaprzedewszystkimuwierzytelniać
argumentacjęlogicznąwaspekciestosownościiprawdopodobieństwa.Wtym
właśniesensiemarwnieżodniesieniedoosobymwcy.Wiedzapsychologiczna
idokładnaznajomośćtypowychzachowańludzkichwzależnościodwieku,
pochodzeniaipozycjispołecznejjestmubowiemniezbędna,abymgłcharakter
swegowystąpieniaiargumentacjidostosowaćdowłasnejpozycjispołecznej,do
swegowiekuipochodzenia.Jesttowymgzalecanyjużprzezretorykęsofistyczną
iszerokostosowanynnawyczucie”wpraktyceoratorskiejViIVw.p.n.e.wGrecji.
Praktykataniemiałajednakżadnychteoretycznychpodstaw,amwcom
brakowałopogłębionejwiedzypsychologicznej.Arystotelesjakopierwszydokonuje
więcanalizytypowychzachowańludzkich,biorącpoduwagęuwarunkowanianatury
psychicznej,społecznejiekonomicznej,abydostarczyćmwcypsychologicznych
przesłanek,ktremusionuwzględnić,jeślimazachowaćszerokorozumianązasadę
stosownościnietylkowodniesieniudosposobuprzedstawieniainnychpostaci,ale
wwiększymchybajeszczestopniuwodniesieniudowłasnejosoby.
Przyjrzyjmysięzkoleidrugiemuśrodkowiuwierzytelniania,określonemu
mianemp|Jog,ktrywedługsamegoArystotelesawiążesięznastawieniem
psychicznymsłuchacza,wjakiewprawiagomowa
95
.Omwieniutejproblematyki
poświęcaautorniemalpołowęksięgiII(rozdz.2-11)rozpatrująckolejno
90
Por.Ret.,ks.II,rozdz.1,azwłaszcza1377b25-30.
91
Wtensposbrozumieterozdziałym.in.I.Düring,op.cit.,s.131;M.Dufour,op.cit.,t.II,s.29.
92
Ret.,ks.II,rozdz.12-17.
93
Problemtenomawiawtrzechkolejnychrozdziałach,12-14,ks.II.
94
Przedmiotnastępnychtrzechrozdziałw.LosemszczęścianazywaArystotelespozycjęspołeczną
izasobnośćmaterialną.
95
Problematykazapowiedzianajużw1356a14-18.
33
