Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Renesansretoryki
19
współczesnejteoriikomunikacji,któraniemożeistniećpozadefinicjąretoryki.
Głównymzałożeniemtegonurtujestpostrzeganieretorykijakonaukipodsta-
wowejiinterdyscyplinarnej,którauwzględniazmianyzachodzącewprocesie
komunikacjispowodowanepojawieniemsięmediówaudiowizualnych.Antycz-
nepodstawyretorykiuległywięcrozszerzeniu,ajejobszarwyznaczonyzostał
wpewnymsensienanowo.Wtakąperspektywębadawcząinteresującowpisuje
sięnp.koncepcjaKennethaBurke’a,którałączyantyczneteorieretorykiznowy-
mitendencjamiwteoriikomunikacji,rozszerzajączakrestakpojmowanejreto-
rykiofunkcje,jakiepełniwspołeczeństwieużywanajakośrodekkształtowania
relacjimiędzyludzkich.Retorykajestdlaniegopunktemodniesieniaorazśrod-
kiemwywieraniawpływuwspołecznychinterakcjach.Określiłfunkcjeretoryki
wkontekściespołecznymjako:„theuseofwordsbyhumanagentstofromati-
tudesortoinduceactionhumanagents”10.Dokształtowaniapostawiwpływuna
zachowaniemogły,wedługBurke’a,służyćsłowaisymbole11.
Burkepodjąłsięzatemswoistegorozszerzeniazakresuantycznejretory-
ki.Książkępoświęconąretorycefilmurozpocząłodrozważańoperswazyjno-
ściuważanejzaistotęretoryki.Niezawszejednaktakbyło,bonp.Kwintylian
wymieniaponaddwadzieściaróżnychdefinicjiretoryki,aletylkowkilkunastu
znichperswazjajestjejistotą.PerswazjęuważabowiemBurkezafunkcjęre-
torykizwiązanązkształtowaniempostaw.Pisze:„Perswazjazakładamożliwość
wyboru,awięcnieskrępowanąwolę;dotyczyczłowiekatylkowtakimstopniu,
wjakimjestonwolny.Wartootympamiętaćwdobiedyktaturlubpokrewnych
imformsprawowaniawładzy”12.Idalej:
Odniesieniepojęciaperswazjidopostawyumożliwiastosowanieterminologiireto-
rycznejdostrukturczystopoetyckich.Jeśliśrodkiwyrazustosowanewliryceroz-
patrywaćmożnazewzględunazdolnościdokomunikowanialubbudzeniapewnych
stanówijeślizałożyć,żeewokowanyprzeznierodzajakceptacjiodbiorcyniemusipo-
wodowaćwidocznychskutkówpraktycznych-totakizespółuwarunkowańczyniba-
danietychśrodkównagruncieretorykipostępowaniemcałkowicieuprawnionym13.
10K.Burke,ARheroricofMotives,Berkeley1984,s.41.
11Zob.oidentyfikacjisymbolicznej:M.Jabłońska,Ciałaikon.Orecepcjidialektycznego
związkucielesnościiwizualnościwspektaklachOPTflGardzienice”,[w:]Publiczność(z)wymy-
ślana.Przemianarelacjiwidz-scenawewspółczesnejpraktycedramatopisarskiejiinscenizacyjnej,
red.J.Jaworska-Pietrucha,A.Dąbek,KsięgarniaAkademicka,Kraków2009,s.155-173;
M.Rusinek,Międzyretorykąaretorycznością,Universitas,Kraków2003,s.114orazJ.Droz-
dowicz,Symbolewdziałaniu.Akademickiekontekstynurtusymbolicznegowantropologii,Wy-
dawnictwoNaukoweUniwersytetuim.AdamaMickiewiczaPoznaniu,Poznań2009.
12K.Burke,Tradycyjnezasadyretoryki,tłum.K.Biskupski,„PamiętnikLiteracki”
1977,z.2,s.219-306.
13Tamże,s.221.
