Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Wprowadzenie
konstytuuje[naszą]kondycję,abykazidyznasdopełniłswoichwyboro!wipod-
jąłwłasnedecyzje.Nikt,naturalnie,niepodejmujedrogi,kto!rejniejestwstanie
przebyc!,jednak-cooczywiste-bywaczęstotak,ziewocenietego,copotrafimy
lubczegoniepotrafimy,mylimysię,przezcojestes!myzmuszeniwpewnymmo-
menciedonieuznaniajuziwięcejtego,conawstępie[moziliwym]sięjawiłoido
wzięciapoduwagęinnychmoziliwos!ci.Takdziejesięwewszystkichludzkich
sprawach,zaro!wnotychnicnieznaczących,małoistotnych,jakidoniosłych,
decydującychlubjaksięmawia-historycznych.Jednakziechciałbymtutajpod-
kres!lic!tojedynie,ziewolnos!c!oznaczawybo!r
,awybo!roznaczamoziliwos!c!.
Niepotrzebnabędzieraczejobronadoniosłos!cipojęcianmoziliwos!c!”jakiezaj-
mujewegzystencjalizmie,awogo!lnos!ciwewspo!łczesnejfilozofii.Nienad-
mieniamtuniczegonatematrozwojubadan!nadtympojęciem.Pozwolęsobie
jednakukazac!naodpowiednimprzykładziejakzawierasięonowewszyst-
kichnaszychsłowachiaktach,stającsięwpewiensposo!bbodz!cemwszelkich
sprawludzkich.Jes!listwierdzę,dlaprzykładu:nwtympomieszczeniujest
przedmiotx”
,biorączaobiektxkrzesło,stolik,lampęlubjakąkolwiekinną
rzecz,tojedyne,comogępowiedziec!,toto,ziemogęzobaczyc!przedmiot,do-
tknąc!go,posłuziyc!sięnimwsposo!bzgodnyzjegoprzeznaczeniem,zmienic!
jegopołozienie,anawetsprzedac!,wymienic!itd.Dlatychmoziliwos!cizobacze-
nia,dotyku,posługiwaniasięitd.wspo!lnejestto,ziejapoznajęprzezafirmację
istnienieokres!lonegoprzedmiotu.Jes!lizas!innaosobaniebędziezadowolona
lubnieuwierzymoimdowodom,nieznajdzieinnegosposobuichweryfikacji
jaktylkopoprzezosobistąmoziliwos!c!dotknięcia,zobaczeniaitd.tegoprzed-
miotu,powracającdotychsamychmoziliwos!ci,wkto!rychdokonałasięmoja
afirmacja.Łatwozrozumiec!,ziekazideanalogicznetwierdzeniedajesięwyja-
s!nic!wpodobnysposo!b:innabędzienaturanakres!lonejmoziliwos!ci,chociazi
ciąglebędziechodziłoomoziliwos!c!.Jes!li,naprzykład,powiemy:(ś)przypi-
sujemySokratesowipewnemoziliwos!ciposzukiwania,orientacji,iluminacji
orazzachowan!wobecziyciais!wiatawogo!le,kto!reniesąwłas!ciwewszyst-
kim,ajedynietym,kto!rymrezerwujemytytułposiadającegowiedzę.Afirma-
cjeuzyskaneprzeznaukęnieodznaczająsięinnymcharakterem.Poznanie
naukowe,wogo!lnos!ci,niejestniczyminnym,jakmoziliwos!ciąpoczynienia
pewnychobserwacjiiotrzymaniakonkretnychwyniko!w.Wzory,normy,za-
sady,dowodzeniawszystkiesąmoziliwos!ciąwtymotosensie:[to]moziliwo-
s!ci,wkto!rychodnajdujemywyjątkowąwartos!c!,aczasemwyziszeznaczenie,
są[one]jednakzawszemoziliwos!cią.Nieistnieje,defacto,norma,wzo!rlub
dowodzenie,kto!regoniemozinabyprzekroczyc!albowobeckto!rychwinnosię
byc!uległym.Oznaczato,ziekazidanorma,wzo!r,dowo!dotwieraprzednami
alternatywę,ziepozwalanamdokonac!wyboru.Wnioskimatematyki,gdyzo-
stanązastosowanewodniesieniudoziycia,stająsięnormąwtakimotosensie:
dlaprzykładu,2+2=4-jestnormą,kto!rainformujenasotym,ziemającdwa
przedmiotypojednejstronieipodrugiejro!wniezidwa,moziemyipowinnis!my
wziąc!poduwagęteprzedmiotywszystkierazemjakocztery.Jednakzieoczy-
wistejest,ziedanąnormęmozinanaruszyc!ijestonaprzekroczonawdobrejwie-
rzeprzezkogos!,ktoniepotrafiliczyc!lubwzłejwierze,przeztego,ktowmało
uczciwysposo!bchcepozyskac!dlasiebiekorzys!ci.Normykierującebiegro!zinych
sprawsąpoprostutymi,kto!reokres!lająmoziliwos!c!uzyskaniaoczekiwanych
13
