Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MichałBrol
Chociażprawdopodobniepierwszymtekstemtraktującymkinojakonowąformę
ekspresjiartystycznejbyłartykułprofesorauniwersytetuwPradzeVáclavaTillego
(1908),topalmępierwszeństwawgloryfikacjifilmujakosztukidzierżyRicciottoCanu-
do(1911).ByłonmiędzyinnymikrytykiemteatralnymifilmowymizałożyłKlubPrzy-
jaciółSiódmejSztuki,odpowiednikwspółczesnychDyskusyjnychKlubówFilmowych.
Ogłosił,żefilmjestnietylkosztukąrówniewartościowąjakwszystkieinne,ależejest
wśródnichnajważniejszy,realizujebowiemodwiecznemarzenieludzkości,jestsztu-
totalnąjednoczynaukęisztukęjakondzieckoMaszynyiSentymentu”(Helman,
2007,s.14).Znamiennejest,żeniemieckinaukowiecHugoMünsterberg,doskonalesię
orientujący,jaktrudnebyłypoczątkipsychologii,kiedybyłaonajeszczenowądziedziną
wiedzy,określiłnarodzinyruchomychobrazówjakonpowstanienowej,wpełniauto-
nomicznejsztuki,którarozwijasięwedlewłasnychprawizgodniezwłasnymicelami”
(Ibid.,s.26).Niebyłatowówczasmówiącnajogólniejpostawapowszechna.
MarcFerro,światowejsławyfrancuskihistorykspecjalizującysięmiędzyinny-
miwdziejachkina,przypomina,żefilmnietylkomaobecniepełnoprawnemiejsce
warchiwach,alejestrównieżpowszechnieuznanymprzedmiotembadańnaukowych.
Cowięcej,jegozdaniemprodukcjefilmowemogąwręczbyćczynnikiemdziejowym
wtakimstopniu,wjakimwspółtworząrozwójświadomościspołecznej.Aleuzna-
niefilmunienastąpiłoszybko.Pomysłbadaniadziełfilmowychjakodokumentów
ipodjęciawtakisposóbczegośnakształtanalizyspołeczeństwazrodziłsięuprogu
latsześćdziesiątychXXwieku.JakwspominaFerro,światuniwersyteckiwówczassię
naideęoburzył.WpołowieXXwiekuprojektówbyłusankcjonowanypołowicznie,
adoświatakulturywłączonezostałyjedyniejegonajszlachetniejszeaspekty,takiejak
malarstwo,muzea,kolekcje.Właśniewciągulatsześćdziesiątychnprzedstawicielom
francuskiejNowejFaliudałosięnarzucićzarównopiórem,jakikamerątaki
wizeruneksztukifilmowej,którystawiałnarównizewszystkimiinnymisztukami
iwkonsekwencjidawałjejprawodowypowiadaniasięnatemathistorii.Bezwątpie-
niakinorobiłotooddawna,aletouznanie,talegitymizacjazaistniałytaknaprawdę
dopierowówczas”(Ferro,2011,s.9—10).
Napoczątkutegopodrozdziałudowiadujemysięodwóchnobiecującychna-
rodzinach”
,atakiezestawieniewspomnianychdwóchwydarzeńmożebyćdość
chwytliwe.Jednak,popierwsze,trzebatrzeźwozauważyć,żechodziraczejnie
owspólnenarodziny(stądznakzapytaniawtytulepodrozdziału),leczorów-
noległeczasowo:rozwójtechnikifilmowejizainteresowaniepsychikączłowieka.
Narodzinyzarównofilmu,jakipsychologiitoproceswyłanianiasięnowegowy-
nalazku(film),powstawanianowychdziedzinnauki,wiedzyipraktycznejdzia-
łalności(psychologiaifilmoznawstwo),aleteżnowejdziedzinysztukiikultury
(kinoifilm).Byłtoproces,azatemtrudnookreślićkonkretnądatępowstania
tychdziedzin,niestałosiętoprzecieżwciągujednegoroku.
Podrugie,należyzwrócićuwagę,żechociażchodziłoonarodzinypsycho-
analizy,aniepsychologii,toniekiedyprzedstawiasię(lubraczej:przedstawiało
się)związekpsychologiiifilmu,przywiązującwiększąwagęwłaśniedopsycho-
analizy.Jesttoproblematyczne,dlategoże