Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Zagadnieniateoretyczne
Wprowadzenie
Psychologiazdrowiatoskładowawieloaspektowegosystemuwiedzy
oczłowieku,zeszczególnymuwzględnieniemwiedzyoistocieiwyznacz-
nikachjegozdrowia.Wieloaspektowośćtegosystemusugerujestykaniesię
iprzenikanieróżnychkontekstów1teoretycznychiaplikacyjnych,które
stanowiącennywkładwzrozumienieistotysamegozdrowiaizachowań
znimzwiązanych.
Rozważanianadkontekstamiipograniczamipsychologiizdrowiawarto
rozpocząćodroboczegozdefiniowaniatychpojęć.Konteksttworzyzespół
odniesieńniezbędnychdozrozumieniaokreślonegozjawiskaorazzespół
czynnikówwspółistniejących,dookreślającychjegoobszarizakres,nato-
miastpograniczetoobszarnastykusąsiadującychzesobąprzestrzeni(na
podstawie:SłownikjęzykapolskiegoPWN,on-line,[dostęp:29.04.2009]).
Analiziepodlegajązdrowieczłowiekaorazjegozachowaniazwiązaneze
zdrowiem.Konteksty,któresąniezbędnedlazrozumieniajegoistoty,wywo-
dząsięzujęć,perspektywiparadygmatówteoretycznychnietylkopsycholo-
giijakonauki,aletakżedziedzinnpogranicznych”.Niejesttojednakjedyne
źródłokontekstów.Niemniejważnekontekstywynikajązarównozobserwa-
cjiprocesówdemograficznychicywilizacyjnych,powiązanychzezmianami
ocharakterzetechnologicznymikulturowymwewspółczesnymświecie,jak
izprzeobrażeńdokonującychsięwśrodowiskunaturalnymczłowieka,np.
wywołanychzmianamiklimatycznymi.
Realizowaniezadańpostawionychnzdefinicji”przedpsychologiązdro-
wia,takichjakzaangażowaniewiedzyiumiejętnościpsychologicznych
wpromocjęiutrzymywaniezdrowia,wzapobieganiechorobomiichlecze-
nie,wrozpoznawanieetiologicznychidiagnostycznychkorelatówzdrowia,
chorobyizbliżonychdysfunkcjiorazwulepszaniesystemuopiekizdrowot-
nejikształtowaniepolitykizdrowotnej(por.M
AtARAZZO
,1980,1982;za:
H
ESZEN
,S
ęK
,2008a),wymagaaplikacjizróżnicowanychkontekstów,choćby
wpostaciokreślonychujęćteoretycznych,wświetlektórychrozpatrujesię
konkretnezagadnienia.
Wpsychologiizdrowianiekwestionowanąpozycjęmająrozważania
ugruntowanewteoriistresuiradzeniasobie.Zjednejstronystrestrakto-
wanyjestjakoistotnyczynnikryzykawpolietiologicznymmodeluchoroby
somatycznej,zdrugiejstronychorobęuznajesięzaźródłostresu,zktórym
osobachoraradzisobiewokreślonysposób(H
ESZEN
,S
ęK
,2008a,2008b;
S
HERIDAN
,R
ADMACHER
,1998).Współczesneujęciastresu1począwszyod
poznawczo-transakcyjnegoparadygmatuRichardaLazarusa,pojegorozwi-
nięciaiuzupełnienieprzezwyakcentowanierolipozytywnegoafektuprzez
SusanFolkmaniJudithTedlieMoskowitz(por.H
ESZEN
,S
ęK
,2008a),poprzez
