Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
PrzestrzeńStarejWarszawy
hipotez
30
.Dopatrywanosięwniejzatemwczesnegokościołaparafialnego
dlawsi,zktórejmiaławyrosnąćWarszawa31,lubteżfundacjiksiążęcejzwią-
zanejzkulturąrycerską32,wreszciedostrzeganopodobieństwowlokalizacji
kościółkadorozwiązańspotykanychwinnychmiastach,wktórychobiekty
takiepełniłyfunkcjekaplicprzyszpitalnych
33
.Ostatecznerozstrzygnięcie
tejkwestiiniejestmożliwe,jednakdanearcheologicznesugerują,żeko-
ściółzacząłfunkcjonowaćdopierowXIVw.
34
Wypadazatemuznaćjego
obecnośćzajednozwczesnychświadectwprocesucharakterystycznegodla
rozwojuprzestrzennegomiastawtymstuleciu,amianowiciejegoekspansji
wkierunkupółnocnym35.
PrzyczynywyraźnejdominacjitegokierunkuwrozwojuStarejWarszawy
wydająsięstosunkowołatwedouchwycenia.Przedewszystkimmiastomogło
sięrozwijaćwyłącznienaterenieswojegopatrymonium,a–jakwspomniano
wyżej–terenyprzypołudniowejbramiedoniegonajpewniejnienależały.
Dodatkowodecyzjaozachowaniutychziemprzezksięciamogłabyćpodyk-
towanakoniecznościąwzmocnieniawalorówobronnychgrodu,cowefekcie
hamowałorozwójjakiejkolwiekzabudowynatymterenie,nietylkomiesz-
czańskiej
36
.Jednocześnieterenynapółnocodmiastabyłydlamieszczan,
30Rozważaniate–częstościślezwiązanezproblemempoczątkówzarównoNowej,jak
iStarejWarszawy–referujekrytycznieA.Świechowska,Początkiosadnictwa…,s.12–14,
podobnieM.Piber-Zbieranowska,Kościoływarszawskie…,s.122in.
31Zob.np.:O.Sosnowski,Powstanie,układicechycharakterystycznesieciulicznejna
obszarzewielkiejWarszawy,Warszawa1930,s.7.Szerokookoncepcjitarguświętojerskiego–
obalonejpóźniejprzezarcheologów–por.A.Gieysztor,S.Herbst,E.Szwankowski,Kształty
Warszawy…,s.157–163.
32Książęcejkaplicymyśliwskiejdopatrywałsięwkościeleśw.JerzegoW
.Korotyński,Jak
izczego…,s.31.
33TakąhipotezęwysuwasamaA.Świechowska,Początkiosadnictwa…,s.25;także
Z.Podgórska-Klawe,Szpitalewarszawskie1388-1945,Warszawa1975,s.11.
34A.Świechowska,OnajdawniejszejWarszawie…,s.223.ZapewnedopołowyXVw.
byłatoraczejdrewnianakaplica,budowamurowanegokościołaiklasztorumiałasięwiązać
zprzywilejemksięciaBolesława,A.Berdecka,RozwójNowejWarszawywXViXVIwieku,
w:Szkicenowomiejskie…,s.49–50.
35Ziemiekościołaśw.Jerzegobyłydzierżawionemieszczanomwarszawskimnaogrody,
por.przywilejMaciejaopataklasztoruKanonikówRegularnychwCzerwińskuz1388r.
wtejsprawie;W
.Knapiński,Materiałydodziejówsztukiikultury,nr6:Notatydohistorii
kościołówwarszawskich,Warszawa1949,s.18–20.Takaformaichzagospodarowaniautrzy-
mywałasięrównieżwXVIw.–wpołowieXVIw.jurydykaŚwiętojerskabyłapodzielonana
29ogrodów,działekipól;por.BibliotekaJagiellońska(dalej:BJ),rkps5189:Liberiuriumet
privilegiorumacproventumsingulorumortorum,domorum,agrorum,etarearumistiusecc-
lesiaeregulariss.Georgii,AnnoDomini1549,s.16–17;W
.Szaniawska,Warszawa,w:Atlas
HistorycznyPolski.MapyszczegółoweXVIwieku.MazowszewdrugiejpołowieXVIwieku,
red.W
.Pałucki,Warszawa1973,cz.2(dalej:AHP–Warszawa),s.130.
36Wartoodnotować,żewXIVw.zagrożeniazewnętrznemiałycharakterrealny–we-
długGarusaok.połowytegostuleciadoszłodocałkowitegozniszczeniaispaleniawar-
szawskiegogrodu(idem,SiedzibaksiążątmazowieckichwWarszawiewpierwszejpołowie
