Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Wstęp
takżezupełnieinnewątki.Sąonejednakpodporządkowanenaczelnej,poli-
tycznejperspektywie.
Głównąteząstawianąprzezautorajestto,żepogromzostałprzygoto-
wanyprzezwładzecarskie.Bezpośrednimsprawcą/organizatoremmiałbyć
Szeriemietow–carskipolicjantpracującywBiałymstoku.Jegoinicjatywa
spotkałasięzaprobatąwładzadministracyjnychipaństwowych,awspierali
gomiejscowidowódcywojskowi.Powodematakubyła,wedługKorca,chęć
zduszeniaopozycjiantycarskiejwmieścieidziałalnościorganizacjirobotni-
czychianarchistycznych,szczególnieaktywnychwczasierewolucji1905r.
Takanarracjawywodzisięzmarksistowskiejinterpretacji,wedługktórej
pogromyŻydówtoreakcyjnedziałaniankonającego”caratu:władzarosyjska
wramachkursukontrrewolucyjnegozamierzałautopićwekrwiruchrobotni-
czy.PomimotozdarzeniemadlaKorcacharakterzupełnielokalnyijestprzez
niegopostrzeganewszerszymkontekściejedyniezasprawąznaczeniapolitycz-
nego.Wtekścieprzewijasięwciążpróbaodpowiedzinadwadręcząceautora
pytania:ktojestwinnyijakabyłaprzyczynabiałostockiejtragediiw1906r.
Opiswydarzeńtozrelacjonowanyoficjalnyprotokółśledztwaprzeprowa-
dzonego,częściowojeszczewczasietrwaniapogromu,przezkomisjęwysłaną
domiastazramieniaDumyPaństwowej
63
.Drobiazgoweprzedstawieniesytu-
acji,wktórychdochodziłodomorderstw,grabieżyiokaleczeń,kończysię
podobnymwnioskiemocarskimsprawstwie.Językautorajestwyostrzony
iniepozbawionyprzymiotnikówpodkreślającychtragizmsytuacji,próbujących
oddaćokrucieństwooprawcówicierpienieofiar.Narracjaułożonazostałatak,
bydowodzićtezyocarskiejprowokacji
64
.Autorwskazałnaogromnezna-
czenie,jakiedyskusjeopogromiebiałostockimmiałydlautrzymaniapozycji
politycznejprzezopozycjęantycarską,szczególniewDumie65.
Kontekstmiędzynarodowyzostałpokazanywybiórczo.Korzecpisałjedy-
nieoechachcałejsprawy,nieużywającznanychjużwówczaskategorii,takich
jakopiniapubliczna,wyobrażeniaspołeczneiniemieszającsięzupełniedo
kontekstówpolitykimiędzynarodowej,tymsamymodrzucająchistoriędyplo-
macji.Wświetlejegoustaleńzostałapotwierdzonagłównatezaocarskim
sprawstwie,podzielanawyraźnietakżeprzezprasęniemiecką,francuskączy
63GosudarstwiennajaDuma.Stienograficzeskijeotczety.Siessijapierwaja,t.2,Sankt-Pietierburg
1906-1907,s.952-961,1577-1605,1623-1645,1775-1792,1806-1844.
64P
.Korzec,Półwieku…,s.262-266.
65NatematpogromubiałostockiegoijegoreperkusjiwDumiepowstałojużwieleopraco-
wań.Pisaliotymproblemie:S.Harcave,TheJewishQuestionandtheFirstRussianDuma,nJewish
SocialStudies”1944,t.6,z.2,s.155-176;S.Galai,TheJewishQuestionasaRussianProblem:
TheDebatesintheFirstStateDuma,nRevolutionaryRussia”2004,t.17,z.1,s.31-68;idem,
JewriejskijepogromyirospuskIGosudarstwiennojDumyw1906godu,nWoprosyIstorii”2004,nr9,
s.23-42;S.Lambroza,TheTsaristGovernmentandthePogromsof1903-1906,nModernJudaism”
1987,t.7,z.3,s.287-296;A.Mindlin,Gosudarstwiennajaduma…,s.91-115;B.Szordykowska,
KwestiażydowskawRosjiwlatach1905-1907,BŻIH1984,nr1-2,s.3-14.
