Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Wstęp
bowiemmożliwościuzyskaniarzetelnychinformacji,skazującmieszkańców
jedynienapogłoskiiplotki.Wmieścierozpowszechnianowiadomość,jakoby
pristawSzeriemietowzagroził,żejeśliŻydzizłożąwieniec,todostanąodpo-
wiedniąnauczkę.Rozpocząłsięintensywnyruchmigracyjny–zBiałegostoku
wyjeżdżałycałerodzinyżydowskie,aprzyjeżdżalidońmłodziŻydzi.Wdniu
14czerwcaprzezmiastomiałyprzejśćdwieprocesjereligijne–prawosławna
ikatolicka.Wobliczusilnychnapięćspołecznychiplotkiopogromiewładzę
namiejscuprzejęłakomendawojskowa,azaporządekodpowiadałdowodzący
garnizonemgen.vonBader.14czerwcaprocesjaprawosławnazostałazaatako-
wanazbronipalnejibyćmożeprzyużyciuładunkuwybuchowego.Wkonse-
kwencjirozgorzałpogromŻydów.Wciągutrzechdni,do16czerwca1906r.,
zabito,jakuznajeobecnieliteraturaprzedmiotu,przynajmniej82osoby,choć
twierdzisię,żeczęśćofiarukryto.Rannychiokaleczonychtrudnopoliczyć.
MordowanoigrabionowcentrummiastaorazwrobotniczejdzielnicyBojary.
Stanowczapostawasamoobronyspowodowała,żenapastnicyniewkroczyli
dodzielnicyżydowskiej.Szczególniekrwawycharaktermiałyaktyagresjina
dworcukolejowym.Wtymtragicznymwydarzeniubrałyudziałoddziaływoj-
skoweimiejscowapolicja.Dotyczasoweustaleniamarginalizująrolęludności
cywilnej,wskazującnaewentualny,choćniepewny,udziałprzywiezionych
spozamiastachuliganów.
DoBiałegostokuzostaławysłanakomisjaDumyPaństwowejjakoorgan
śledczy.Deputowani,zposłemSzczepkinemnaczele,przybylijeszczewczasie
trwaniapogromuizbieraliświadectwa,próbującrozpoznaćprzyczynyiustalić
winnychagresji.Tematbiałostockiejtragediistałsięjednymzważniejszych
elementówpolitycznejgrywczasieobradDumy,pojawiłsięteżnapierwszych
stronachgazetnacałymświecie.
Takąwersjęhistoriiodnajdujemywewspółczesnychwyobrażeniachopogro-
miebiałostockim.Kształtowanesąoneprzezkoncepcjęhistoriograficznąspo-
pularyzowanąwPolsceizagranicązasprawąodrębnychpraciśrodowisk.
Zupełnieniezależnieodsiebiepowstałyopisyiinterpretacje,wskazujące
nawpływjednolitegoparadygmatubadawczego.Ztrzechprzyjętychprzeze
mniejakoformatywneiwpływowedlabadańnadtymproblememnarra-
cjichronologiczniepierwszabyłataautorstwaSzymonaDubnowa,zawarta
wmonumentalnejksiążcepoświęconejhistoriiŻydówwydanejjeszczeprzed
IIwojnąświatową
58
.Niejesttojednaknajpełniejszeujęciedziejówtegowyda-
rzenia.DotakiegopretendujejedynieopracowaniePawłaKorca,przygoto-
wanewtrzechwersjachjęzykowych59.WielelatpoKorcuszczególnąuwagę
58Sz.Dubnow,Nowiejszajaistorijajewriejskogonarodaotfrancuzskojriewolucyidonaszychdniej,
t.3:Epochaantisiemitskojrieakcyiinacyonalnogodwiżenija(1881-1914)sepiłogom(1914-1938),
Moskwa2002,s.313-314.
59P
.Korzec,Półwieku…Takżeinnetekstyopogromiebiałostockimpublikowałonwróż-
nychjęzykach:idem,Pogrombiałostockiw1906r.ijegopolitycznereperkusje,nRocznikBiałostocki”
