Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
39
turecką,znanąautorowinzdrugiejręki”,dziękipublikacjomhistorycznym
wydanymjeszczeprzedIwojnąświatową.Ostateczniewomawianymopraco-
waniugłosuzyskaławładzacarska,aletylkopoto,byautormógłjązdema-
skowaćwjejnieudolnychimdłychkomunikatachjakowinnącałejsprawy66.
WtejperspektywiezpolawidzenianiknąŻydzijakoodrębnagrupaspo-
łeczna,religijnaczyetniczna.SądlaKorca,zgodniezduchemmarksistowskiej
historiografiiruchurobotniczego,częściąproletariatu–wielkiejrodzinyzbra-
tanychzesobąludzi,którychłączyłanietylkoprzynależnośćdojednejklasy
społecznej,aletakżeuczucienienawiścidocarskichsatrapów.Pogrombiało-
stockijestwięcwtejwersjihistoriinietyleaktemantysemickim,ileprzede
wszystkimelementemwalkiklasowejiprzejawemzmagańzburżuazyjnym,
carskimaparatemwładzy.Dziękitakiemuujęciuproblemupogromtorodzaj
polowania,wczasiektóregocarscysiepaczemetodyczniewyłapywaliimordo-
walikryjącychsięprzednimirobotników–Żydów–wpewiensposóbbiernie
poddającychsięokrutnemulosowilubnawetskazanychprzezprocesdziejowy
nataktragicznedoświadczenie.Jakbardzowtymprzypadkutokmyślenia
autorazbiegasięztradycyjnympojmowaniemdoświadczaniatragediipogro-
mówepokipowstaniaBohdanaChmielnickiegowskazująopracowaniadoty-
czącepojmowaniahistoriiwśródreligijnychŻydów67.Transformacjaśmierci
zawiarę(judaizm)wkierunkuoddaniażyciazaidee(myślenierewolucyjne)
jesttubardzowidoczna.
RecepcjahistoriinapisanejprzezPawłaKorcasięgaprzedewszystkim
kręgówhistoriografiipolskiej,dotegonajczęściejlokalnej.Samakoncepcja
wyjaśniającawykorzystanawjegopracyniejestnowa,choćtrudnoznaleźć
wtekścieinformacjeonawiązaniachdokonkretnychopracowań–choćbydo
klasycznychiwcześniejszychujęćSzymonaDubnowa.Należypamiętać,że
prawiepółwiekuwcześniej,aletakżetrzydzieścilatpóźniej(liczącodwyda-
niaksiążkiKorca)podobnetezystawialihistorycycarskiejRosjiihistorycy
Żydówtejklasy,coDubnowczyAbrahamAscher
68
.Korzec,jakwykażę
dalej,niewymyśliłswojejtezy,choćjegopracajestdoskonałymprzykładem
tego,wjakisposóbhistoriepogromówzwiązanezróżnyminurtamimyślenia
legitymizowałypowstaływpoczątkuXXw.paradygmatbadawczyijakbyły
transponowanewniemalżenienaruszonymstaniezkontekstówliberalnychlub
66P
.Korzec,Półwieku…,s.281.
67Y.H.Yerushalmi,Zachor.Żydowskahistoriaiżydowskapamięć,przeł.M.Wójcik,Warszawa
2014,s.79-82.Por.teżCh.Szmeruk,Gonienija5408-5409(1648-1649)gg.:idiszskajalitieratura
ikołlektiwnajapamiatʹ[w:]Istorijaikołlektiwnajapamiatʹ.Sbornikstatiejpojewriejskojistoriografii,
red.I.Lurie,Moskwa–Ijerusalim2008,s.178-192.
68NarracjeSzymonaDubnowaiAbrahamaAscheradotyczącepogromubiałostockiego
wplecionesąwznacznieszerszykontekstrosyjskiejpolitykiwczasachbliskichrewolucji1905r.
Ichtezywynikajązbadańprasyróżnychodłamów(przedewszystkimopozycyjnej)orazpro-
tokołówposiedzeńIDumyPaństwowej,por.A.Ascher,TheRevolutionof1905…,s.146-155;
Sz.Dubnow,Nowiejszajaistorija…,s.313-314.
