Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamięćmałegonaroduniejestmniejszaniżpamięćnaroduwielkiego,opracowujezatem
danysobiemateriałgruntowniej.Jakkolwiekznajdzietuzatrudnieniemniejznawcówliteratu-
ry,niemniejsamaliteraturajestnietylesprawąhistoriiliteratury,ileraczejsprawąnarodową.
FranzKafka,Dzienniki,25XII1911
WSTĘP
Literaturaestońskajestjednąznajmłodszychliteratureuropejskich.Narodziłasięwraz
ztwórczościąKristjanaJaakaPetersonawroku1818lub18191,aoparciewnarodo-
wymrządziegwarantującymwolnośćsłowai,corównieważne,subsydiamaterialne
znalazłatylkowokresiemiędzywojennymiwostatnichdwudziestulatach.Naturalnie,
estońscyautorzy,podążajączasformułowanąprzezWładimiraBukowskiegodewizą,
nsamitworzyli,samiredagowali,samicenzurowali,samiwydawali,samidystrybuowali
isamiodsiadywali”2wyrokizato,cowyszłospodichpiórwokresachniepaństwo-
wych.Inniemigrowali,uciekającprzedwładzącarską,hitlerowską,przedokrucieństwa-
miwojnyistalinowskimterrorem.Znalazłosięjednakwielutakich,którzyzałożyli,
żecelempisarzamałegonarodujestnietylkowejściedohistoriiliteratury,lecztakże
poświęcenietalentudlasprawynarodowej.Jedenznichpowiedziałnawet,żegdyby
uciekł,nzostałbylektoremmarginalnegojęzyka,możewykładowcąnapodrzędnym
uniwersytecie”3,anbyciepisarzemitworzeniewjęzykuobcym-tobyłobymoralnienie
dozaakceptowania”4.Tabrzemiennawskutkidecyzjastałasiępodwalinąideterminantą
całejprzyszłejtwórczościautoratychsłów-JaanaKrossa.
WybórJaanaKrossaijegoprozyjakoprzedmiotuanalizywymagakilkusłówwyjaś-
nienia.Urodzonyw1920izmarływ2007rokuautorstałsięwświadomościEstończyków
izainteresowanychichkulturąobcokrajowcówreprezentantemtego,cowhistoriiido-
konaniachjegoojczyznyjestnajistotniejsze.BiografiaKrossa,wywodzącegosięzinte-
ligenckiejrodzinyzamieszkującejnadmorskądzielnicęTallinaKalamaja5,jestminiaturą
1
К.Ристикиви,Очеркипоисторииэстонскойлитературы,tłum.В.Прохорова,А.Тоотс,Таллинн
1997,s.17.
2Tęnajbardziejznanądefinicjęwydawnictwapodziemnego(ros.самиздат)podajeWładimirBukows-
ki.В.Буковский,Ивозвращаетсяветер…,NewYork1978,s.126.Wszystkietłumaczeniautworów
obcojęzycznychsątłumaczeniamiwłasnymi,jeśliniezaznaczonoinaczej.
3T.Zubiński,JaanKross-bliskinieznajomy,nAkcent”2001,nr4,s.96.
4J.Kross,E.Lille,E.Niit,ThreeDialogsontheSubjectofJaanKross,nEstonianLiteraryMagazine”
2000,nr10,s.5.Tytułartykułu(TrzydialoginatematJaanaKrossa)jestparafrazątytułupierwszejhistorycznej
powieściautoraNelimonoloogiPühaJüriasjus(CzterymonologidotycząceświętegoJerzego,przetłumaczone
najęzykpolskijakoCzterywezwaniazprzyczynyświętegoJerzego).
5
Kalamaja(est.)-DzielnicaRybacka.Niecomylącytoponimoznaczałdzielnicę,wktórej,prócz
trudniącychsięrybołówstwem,chętnieosiedlalisięludziewolnychzawodów.
