Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
BarbaraDanowska-Prokop
uprzywilejowanejpozycjiposiadaliprawozgłaszaniaswychpostulatówwkwe-
stiachczasupracyiwarunkówpracyorazstosowanychkar
30wobecrobotników
zanienależytewypełnianiepowierzonychobowiązków.
WdobierewolucjiprzemysłowejwKrólestwiePolskimniedoszłodobu-
dowyobowiązkowegoipowszechnegosystemuzabezpieczeńspołecznych,po-
nieważzapóźnienieekonomiczneorazpolityczneCesarstwaRosyjskiegounie-
możliwiałotworzenietegotypurozwiązań.WtejsytuacjiwKrólestwieistniały
jedynieformyzastępczewpostacidobrowolnychświadczeńponoszonychprzez
pracodawcównarzeczpracobiorcówlubdobrowolnychkaswzajemnejpomocy
tworzonychprzezsamychrobotników.
2.1.UbezpieczeniabrackiewZagłębiuDąbrowskim
WZagłębiuDąbrowskimwrządowychzakładachgórniczychjużod1821
rokufunkcjonowałykasybrackie
31utrzymywanezeskładekrobotników.Ze
zgromadzonychwtensposóbfunduszypokrywanonastępująceświadczenia:za
pobytwszpitalu,napokryciekosztówleczeniachorychrobotnikówiichrodzin
orazrentę.
SytuacjawtymzakresiezmieniłasięwdrugiejpołowieXIXwieku,gdy
rozpocząłsięprocesprzebudowystosunkówwłasnościowychwzagłębiowskim
przemyśle.Stopniowemuzanikowizakładówrządowychtowarzyszyłyzmiany
wochroniesocjalnej,ponieważobowiązującewKrólestwieuregulowaniapraw-
nenieprzewidywałyobowiązkowegoubezpieczeniachorobowegoaniemerytal-
negorobotnikówwprzedsiębiorstwachprywatnych
32.
Jednakwdawnychzakładachrządowychwydzierżawionychprywatnemu
kapitałowiwdalszymciągufunkcjonowałykasybrackieopartenazasadzie
dobrowolności.Zaichprzykłademposzliwłaścicieledużychprzedsiębiorstw
prywatnychiakceptowalitworzeniekasbrackichdlaswoichrobotników(wobec
brakurodzimychuregulowańwtymzakresiekorzystanozrozwiązańobowiązu-
jącychwinnychpaństwach,azwłaszczawNiemczech,FrancjilubAustrii,co
częstomiałozwiązekzpochodzeniemwłaścicielaprzedsiębiorstwa).
NajstarsząinstytucjątegotypuwZagłębiuDąbrowskimbyłoSiedleckie
TowarzystwoWzajemnejPomocydlaGórnictwa,powstałejużw1859roku
30Ustawaprzemysłowaz1893rokuprzewidywaławymierzaniekarpieniężnychwnastępujących
przypadkach:wadliwejpracy,nieobecnościwpracy,zakłócaniaporządkuwmiejscupracy.
31InstytucjakasbrackichfunkcjonowałanaGórnymŚląskuinazasadzienaśladownictwazostała
przeniesionadopowstającegogórnictwawZagłębiuDąbrowskim.Trzebanadmienić,żeroz-
wiązaniaobowiązującenaGórnymŚląskubyłykorzystniejsze.
32N.Gąsiorowska:OrganizacjakasbrackichwKrólestwiePolskim(1815-1830).nKwartalnik
Historyczny”1928,s.297-305.
