Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
SystempolitycznyPolski1944–1989:ustrój,politykawewnętrznaizewnętrzna
Wstęp
kryzysówidestabilizacjiwładzy.Nieznaczytojednak,żewtychokresach
(1956,1970,1980–1981)niewystępowałoodrzucenienawetcząstkowejle-
gitymacji.Wtedystopieńostrościbrakulegitymacjibyłszczególniewyraź-
ny.Charakterystycznymzjawiskiemjestto,żedeficytowegozjawiskabył
postrzeganytakżeprzezośrodkidecyzyjne,którewówczastraktowałylegi-
tymacjęsystemujakoelementnobilitacyjny.Stądteżczęstawoficjalnych
raportachdotyczącychkryzysówspołeczno-politycznychtezaoutraciewia-
rygodnościjakoprzyczynieniepokojówspołecznych.Diagnozatakasugero-
wałabowiem,iżsystemzawszeopierałsięnalegitymacji,atylkoobecnie,
wskutekpopełnionychbłędów,nastąpiłchwilowykryzyswiarygodności.Za-
temnawettenmomentwykorzystywanojakoapologetycznyargumentza
legitymizacjąsystemu.
Interesującymproblememdorozważeniapozostajekwestia,czywwa-
runkachsystemukomunistycznegonaprzykładziepolskimistnienielegity-
macjisystemu(nawetczęściowej)prowadziłodojegoewolucji,czyraczejdo
petryfikacji.Relacjamiędzywystępowaniemlegitymacjialiberalizacjączy
totalitaryzacjąsystemuznalazłapośrednieomówieniewkontekściezwiązku
pomiędzykierunkiemzmiansystemowychwzależnościodsytuacjipolitycz-
nejigospodarczejwpracyRafałaKrawczykaiWładysławaJermakowicza.15
Pomimożezmianysystemowedotyczątutajgłówniemodelugospodarczego,
interesującyjestwniosekdotyczącydecydującegowpływunaniesytuacji
politycznej,anieczynnikówwewnątrzekonomicznych.Autorzyudowodnili
tezę,żeniestabilnasytuacjapolitycznabyłaczynnikiemstymulującymewo-
lucjęsystemugospodarczegowkierunkusystemuparametrycznego(wzrostu
mechanizmówwolnorynkowych,cobyłopostępem).Zkoleistabilnasytuacja
polityczna(niezależnieodpomyślnejczyzłejsytuacjigospodarczej)powodo-
wałaewolucjęwkierunkucentralistycznego,nakazowo-rozdzielczegosys-
temugospodarczego.Wtymkontekściewystępowanielegitymacji(nawet
częściowej)jakopotencjalniegłównego(czyjednegozwielu)źródłastabili-
zacjipolitycznej,wkonsekwencjikonserwowałoniedemokratycznysystem.
Natomiastobecnośćlegitymacjiwwarunkachdestabilizacjipolitycznej(np.
w1956roku)doraźniedawałoasumptreformatorskiemuskrzydłuelitypo-
litycznejdoliberalizacjisystemu.Wkonsekwencjijednaklegitymacjapro-
wadziładoustabilizowaniażyciapolitycznego,coostatecznieumożliwiało
zahamowaniereformpolityczno-gospodarczychitp.
Zatemlegitymacja–aczkolwiekczęstozinnychpowodów–potrzebna
byłaiwładzy,ispołeczeństwu.Dlategoteżniezależnieodjejwystępowa-
nia,możnazauważyćlicznewysiłkiwkierunkujejuzyskania.
15
W.Jermakowicz,R.Krawczyk,Reformajakoinnowacjaspołeczna,Warszawa
1986,s.85–90.
