Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zasadyustalaniastanucywilnegoosobyfizycznejwaspekciehistorycznym
potwierdzawreszcietezęobrakuprzedmiotowychprzepisówprawapo-
wszechnego.Stądteż,zwyczajprowadzeniaksiągmetrykalnych,chociażupo-
wszechnionymógłbyćzaniedbanybezżadnychkonsekwencjipersonalnych.
Tymbardziej,żeówczesnapraktykarejestracjiwiernych,niemiałaznaczenia
prawnego.Tęwartość,najpierwewidencyjną,potemdowodową,księgiuzy-
skałydopierowrazzpotrzebąustalaniaprzezKościółprzeszkódmałżeńskich9.
Wartozatempodkreślić,żesamzwyczajprowadzeniaksiąg(nawetwfor-
mieniesystematycznej,bezciągłości,zlicznymirozbieżnościami)mógłbyć
kontynuowany,chociażmaterialnychdowodównieposiadamy.Najstarszepo-
mnikiksiągmetrykalnychpochodządopierozpierwszejpołowyXIVwieku
(księgachrztuwłoskiejparafiiwArezzoz1314r.orazrejestrypogrzebów
z1334r.iślubówz1336r.francuskiejparafiiGivry)10.Zkoleinajwcześniej-
szezapisyzawartewstatutachprowincjalnychidiecezjalnychorazdekretybi-
skupów,zawierająceobowiązekprowadzeniaksiągochrzczonych,zaślubio-
nychizmarłych,pochodzązkońcaXVwieku.Doktrynaprzedmiotu,zanaj-
starszywEuropiestatutsynodalnyzawierającyzapisymetrykkościelnych,
wskazujestatutkrakowskiz1459r.11Niecopóźniejprzedmiotowezarządzenia
wkwestiiprowadzeniaksiągchrztuwydanonasynodachwTournaiz1481r.
(Belgia),awAlcala(Hiszpania)z1497r.;objęłyoneswymzakresemtakże
księgizaślubionych12.
Mającnawzględzieaspektchronologiczny,należydodać,żewedługaktu-
alnegostanubadań,zanajstarsząksięgęziempolskichuchodziksięgaślubów
zWarkinaMazowszu,datowanana1510r.Niecomłodsze,adostępnewza-
9W.Abraham,Studiakrytycznedodziejówśredniowiecznychsynodówprowincjonalnych
Kościołapolskiego,Kraków1917,s.25;T.Silnicki,ZdziejówKościoławPolsce.Studiaiszki-
cehistoryczne,Warszawa1960;I.Subera,Synodyprowincjonalnearcybiskupówgnieźnieńskich,
Warszawa1981,s.92;J.Bardach,HistoriapaństwaiprawaPolski,t.I,Warszawa1964,s.483
in.;J.Bardach,B.Leśnodorski,M.Pietrzak,Historiaustrojuiprawapolskiego,Warszawa
1994.
10Szerzejpor.J.Miłosz,KsięgimetrykalnegminwyznaniowychwArchiwumPaństwowym
wPoznaniuiichzawartośćźródłowa,nPoznańskiRocznikArchiwalno-Historyczny”1998,nr5,
s.45-60;W.Gruszecki,C.Kuklo,Informatycznysystemrekonstrukcjirodzin,gospodarstwdo-
mowychispołecznościlokalnychwPolsceprzedrozbiorowej,Białystok1994,s.26.
11W12statuciesynodalnymbiskupakrakowskiegoTomaszaStrzępińskiegoz1459r.pod
tytułem:Deregestrissivemetricishabenis,nakazano,abyrządcyparafiiposiadalirejestr(rege-
strumseumetricam)zimionamiosóbzawierającychślub.M.Rechowicz(red.),Księgatysiąc-
leciakatolicyzmuwPolsce,t.2,Lublin1969,s.278in.;T.Moskal,Historiaksiągmetrykalnych
kościołakatolickiegonaziemiachpolskich,nArchiwariusz.BiuletynArchiwumArchidiecezjal-
negowPoznaniu”2005,nr1,s.55-83.
12J.Kurpas,Początkiksiągł,s.19;B.Kumor,Metrykiparafialnewarchiwachdiecezjal-
nych,KHKM14(1966),z.1,s.65-75.
26
