Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
RAFAŁPROSTAK
Uzasadniarównieżprzyczynyużyciaautorytatywnegojęzykawnajważniejszychdoku-
mentachdeklarującychprzyrodzonośćiniezbywalnośćprawczłowieka,wtymwDe-
klaracjiPrawWirginii,DeklaracjiNiepodległościStanówZjednoczonych,francuskiej
DeklaracjiPrawCzłowiekaiObywatela,czyteżwKarcieNarodówZjednoczonych
orazwPowszechnejDeklaracjiPrawCzłowiekaNarodówZjednoczonych1.Tłumaczy
również,dlaczegotakczęstoprzyrodzonośćiniezbywalnośćprawczłowieka,awięc
ichuniwersalizm,sąpodawanewwątpliwośćnietylkowświeciezewnętrznymdlana-
szejcywilizacji,aletakżewjejobrębie.WystarczyprzywołaćtugłoschociażbyLeszka
Kołakowskiego,którysugestywniekonfrontujenaszproblememuniwersalizmupraw
człowiekaorazoczywistościąprzeświadczeniaorównościludziwichpodstawowym
bycie:
Cóżwięcwkońcuniedobregoiniebudującegojestwproklamowaniuprawczło-
wieka?Nietoprzecież,żeautorzypotępiająniewolnictwo,mordowanieludzi,nie-
równośćwobecprawa,dyskryminacjęreligijnąiliczneinnezdziejówdawnych
iwspółczesnychdobrzeznaneokropnościżyciazbiorowego.Czymżejestlista
prawczłowieka?CzymjestjejrousseauistycznyartykułI,wedlektóregowszyscy
ludzierodząsięwolniirówniwswejgodnościiprawach,obdarzenirozumemisu-
mieniem?Jesttotypowyjęzykideologicznyprzebranywtakistyl,jakbychodziło
ostwierdzeniepewnegofaktu,choćniktniepotrafipowiedzieć,jakmożnabyusta-
lićówfaktosobliwy,żeludzierodząsięwolniirówni,żewszyscysąposiadaczami
rozumuisumienia.Czymżejestpowtórzmy,listaprawczłowieka?Jesttoideolo-
giczniewymyślonakonstytucjadlawszystkichpaństwświata,przeszłych,teraźniej-
szychiprzyszłych,projektdobroczynnegoustroju,gdzieniktcierpiećniebędzie
iniebędzieznosiłniedostatku,awszyscybędążyliwbraterstwie.Tenprojektmoże
1
Porównaj:nNiniejszymogłaszasię,conastępuje:Art.1.Żewszyscyludziesąznaturyrównowol-
niiniezależniiposiadająpewneprzyrodzoneprawa(ś).Art.2.Żecaławładzaspoczywawnaro-
dzieiwkonsekwencjipochodziodnarodu(ś)Art.3.Żerządjestipowinienbyćustanawianydla
powszechnegodobra,korzyściibezpieczeństwaludzi,narodulubspołeczeństwa(...)”(cyt.:De-
klaracjaPrawWirginii,1776);nUważamynastępująceprawdyzaoczywiste:żewszyscyludzie
stworzenisąrównymi,żeStwórcaobdarzyłichpewnyminienaruszalnymiprawami,żewskład
tychprawwchodziżycie,wolnośćiswobodaubieganiasięoszczęście,żecelemzabezpiecze-
niatychprawwyłonionezostałyspośródludzirządy,którychsprawiedliwawładzawywodzisię
zezgodyrządzonych”(cyt.:DeklaracjaNiepodległościStanówZjednoczonychAmeryki,1776);
nPrzedstawicieleLuduFrancuskiego(...)postanowiliogłosićwformieuroczystejdeklaracjinatu-
ralne,niepozbywalneiświęteprawaczłowieka”(cyt.:DeklaracjaPrawCzłowiekaiObywatela,
1789);nMY,LUDYNARODÓWZJEDNOCZONYCH,ZDECYDOWANE-uchronićprzyszłe
pokoleniaodklęskwojny,któradwukrotniewciągunaszegożyciawyrządziłaniewypowiedziane
cierpienialudzkości,iprzywrócićwiaręwpodstawoweprawaczłowieka,wdostojeństwoiwar-
tośćjegoosoby,wrównouprawnieniemężczyznikobiet(ś)iprzyczynićsiędopostępuspołecz-
negoipodniesieniastopyżyciowejprzywiększejwolności(ś)”(cyt.:KartaNarodówZjedno-
czonych,1945);nZważywszy,żeuznanieprzyrodzonejgodnościorazrównychiniezbywalnych
prawwszystkichczłonkówwspólnotyludzkiejjestpodstawąwolności,sprawiedliwościipokoju
świata(ś)Zważywszy,żeNarodyZjednoczonewprzyjętejprzezsiebieKarciepotwierdziły
wiaręwpodstawoweprawaczłowieka,godnośćiwartośćjednostkiorazwrównouprawnienie
mężczyznikobiet,atakżewyraziływolępopieraniapostępuspołecznegoipoprawywarunków
życiawwiększejwolności(ś)”(cyt.:PowszechnaDeklaracjaPrawCzłowieka,1948).
