Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PośmierciStalina:rewolucjafaktów
przezdążącychdoreformykomunistów?Nasuwasiępytanie:
jeśliniebyłojednolitegostalinizmu,todlaczegodetronizacja
StalinawywołałatakizamętwHoboziepokoju”?Wtejkwestii
skłaniamsiędopostulatuKatherineVerdery,którauważa,że
mimonarodowychróżnicmiędzyposzczególnymipaństwami
bloku,równieżwnowszychbadaniachnależyuwzględniaćsys-
temowepodobieństwamiędzynimi.Jeślipotraktujemykomu-
nistycznąwizjęhistoriijakopapiereklakmusowystalinizacji,to
możnauchwycićpodstawowyschemat,dostrzegalnyniezależ-
nieodpodziałównarodowych.Wpoststalinowskichobrazach
historiiimodelachtożsamościfunkcjonującychwposzczegól-
nychkontekstachnarodowychmożna,mimotreściowychod-
miennościkonkretnychrealizacji,doszukaćsięporównywalnej
dyskursywnejstruktury.Przykładowodążeniedospójnościiin-
tegralnościorazwiarawpartięjakowartośćnadrzędnącecho-
waływszystkichkomunistów.Tewłaśniekomponentytożsamo-
ściodróżniająichodnie-komunistów10.
Poststalinowskakrytykahistoriiwwykonaniuwschodnioeu-
ropejskichkomunistówodnosiłasiędowspólnegoprzedmiotu:
wytycznychstalinowskiegoobrazuhistorii.Najpełniejszywyraz
znalazłyonewKrótkimkursiehistoriiWKP(b),któryod1938r.
ażdośmierciStalinauważanozawzorzecdlawszystkichkomu-
nistycznychnarracjihistorycznych11.Zawartywnimopisdziejów
składałsięznastępującychelementów.
Popierwsze,narracjataopierałasięnamanichejskim,czar-
no-białymobrazieświata,zgodniezktórymwprocesiehisto-
rycznymdziałałysiłydobra(postęp)isiłyzła(reakcja).Uży-
tewniejsformułowaniabrzmiaływięcmilitarystycznie:historia
10Natematkomunistycznejwiarywpostępzob.J.Hellbeck,Revolutionon
MyMind.WritingaDiaryunderStalin,Cambridge(MA)2006;C.Shore,Ital-
ianCommunism.TheEscapefromLeninism.AnAnthropologicalPerspective,
London1990,s.25–69;J.C.Pratt,Class,NationandIdentity.TheAnthropology
ofPoliticalMovements,London2003;M.Bracke,WhichSocialism,WhoseDé-
tente?West-EuropeanCommunismandtheCzechoslovakCrisis1968,Budapest–
NewYork2007,s.17–20;M.-C.Lavabre,Lefilrouge.Sociologiedelamémoire
communiste,Paris1994,s.223–241.
11OgenezieHkrótkiegokursu”zob.R.D.Markwick,RewritingHistoryin
SovietRussia.ThePoliticsofRevisionistHistoriography,1956-1974,NewYork
2001,s.42–47.
43
