Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
horyzontymyślowe,którekształtowałysamopostrzeganieów-
czesnychludziinadawałysenshistorycznyzarównoichpoli-
tycznym,jakicodziennymdziałaniom:chodziodoświadczenie
odrębnościdanegoczasu,oświadomośćprzekroczeniaprogu
nowejery.Nieograniczonaufnośćwówczesneopiniebyłaby
rzeczjasna,jakzauważyłFrantiżekGraus,wyrazemepistemolo-
gicznejnaiwności–iluzjąepoki.Poglądyżyjącychwówczasludzi
niemogąbyćtraktowanejakoHniezbite»dowody«nanaszepró-
bypodziałuprzeszłości;niepozostajenamnicinnego,jakzasto-
sowaćnaszekryteriaistaraćsięwtensposóbłączyćczaswwięk-
szeodcinkiokreślanepojęciem»epoki«[podkr.P.K.]”41.Jeśli
jednakuznaćówczesnewypowiedziiwartościowaniazamiaro-
dajnedanenatemathistoriimentalnościdanegoczasu,wówczas
poststalinizmjawisięjakowyjątkowaszansanaprzyjrzeniesię
pewnemu–coprawdaprzejściowemu–stanowiumysłu:świa-
domośćrozpoczęciapewnegoetapuistniaławówczasnietylko
wśródelitintelektualnych,aleteżwszerokichkręgachspołe-
czeństwareprezentowanegoprzezpartię.Wytworzyłasięsytu-
acyjnawspólnotaumysłowa,wktórejgłosmyślowejawangardy
przezpewienczaswspółbrzmiałzgłosemczęścispołeczeństwa,
artykułująctensammotyw,tęsamątroskę.Dlategoteżmam
nadzieję,żepojęcieHpoststalinizmu”okażesięczymświęcejniż
motywemliterackimczypodejściemdydaktycznym.Chodzimi
bowiemoto,bypodaćwwątpliwośćutrwaloneschematyperio-
dyzacyjneizainspirowaćrefleksjęnadciągłościąipęknięciami
wdwudziestowiecznejhistorii.
41F.Graus,Epochenbewusstsein-Epochenillusion,w:Epochenschwelleund
Epochenbewusstsein,red.R.Herzog,R.Koselleck,München1987,s.533.Ohi-
storyzacjipojęciaHepoki”zob.H.Westermann,EpochenbegriffeundHistorisie-
rung.EinGesprächmitKurtFlasch,HInternationaleZeitschriftfürPhilosophie”
2,2004,s.193–209.FlaschopowiadasięprzeciwkostosowaniupojęciaHepo-
ki”,któreuważazanieadekwatne.ZamiasttegoproponujeHpojęciaśrednie-
gozasięgu”,którepojmujejakoHtendencjehistoryczne”;tamże,s.196–198.
