Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
ideologia,napierwszyplanwysunęławłaśniepojęcieHhistorii”,
ówfundamentzachodniejnowoczesności3.Zarównoteoria,jak
ipraktykakomunizmuopierałysięnaspecyficznymwyobra-
żeniuprocesuhistorycznego.PocząwszyodMarksaiEngelsa,
twórcówHkomunizmunaukowego”,anapogrobowcachreal-
negosocjalizmuzkońcaXXw.skończywszy,komuniściwierzy-
li,żesąjedynymi,którzynaukowoujęliprawidłowościdziejowe
idostosowalidonichswojedziałaniawtakisposób,żemożliwe
stałosięstworzeniespołeczeństwasprawiedliwegopodwzglę-
demsocjalnym.Byliprzekonani,żewszystkomacharakterhi-
storyczny,acozatymidzie,możezostaćzmienione;żepostępu-
jącwodpowiednisposób,dziękiwłaściwemurozumieniupraw
historycznych,możnabiegdziejówprzyspieszyć4;żekażdajed-
nostkaikażdezjawiskospołecznespełniająokreślonąfunkcję
historyczną.Myślenieidziałaniekomunistównacechowanebyło
wiarąwprzyszłośćjakoutopięspołeczeństwauwolnionegood
władzy–którazichpunktuwidzenianiebyłautopiąwpotocz-
nymznaczeniuczegośnierealistycznego,lecznieuniknionym,
naukowopotwierdzonymskutkiemhistorii.Całaprzeszłość
stawałasięztejperspektywyjedynieprologiem,wewszystkich
swychprzejawachpodporządkowanymostatecznemucelowihi-
storii–Hkrólestwuwolności”5.JaktotrafnieująłReinhartKo-
selleck,wkomunistycznejfilozofiihistoriioczekiwanieHcałko-
wiciepochłonęło”doświadczanie6.
3StefanPlaggenborgokreśliłideęHspełnieniahistorii”jakokonstytutyw-
nyelementnowoczesnościiopowiedziałsięzacałościowymspojrzeniemnako-
munizmwpołączeniuzzachodnimiprocesamirozwojowymi;tenże,Experiment
Moderne.DersowjetischeWeg,FrankfurtamMain2006,s.7.
4Natematzwiązkumiędzyoddaleniemceluitempemnarracjizob.L.Höl-
scher,DieverschobeneRevolution.ZurGenerierunghistorischerZeitinderdeut-
schenSozialdemokratievor1933,w:UtopieundpolitischeHerrschaftimEuropa
derZwischenkriegszeit,red.W
.Hardtwig,München2003,s.219–231.Hölscher
charakteryzujenowoczesnąhistorięjakoHprodukcjęczasuhistorycznego”;
tamże,s.230.
5A.Walicki,Marksizmiskokdokrólestwawolności.Dziejekomunistycznej
utopii,Warszawa1996.
6R.Koselleck,Geschichte,Historie,w:GeschichtlicheGrundbegriffe.
HistorischesLexikonzurpolitisch-sozialenSpracheinDeutschland,t.2,red.
O.Brunner,W
.Conze,R.Koselleck,Stuttgart1975,s.705;zob.teżM.Sab-
row,ChronosalsFortschrittsheld.ZeitvorstellungenundZeitverständnisimkom-
17
