Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
takżeszerokopojmowane,wzamierzeniuautoramajądopełniaćportretszlachty
czasówstanisławowskich.Wtakimujęciuiprzytakimspojrzeniunaszlachtę
polskąmożnaoczekiwaćchociażbyczęściowejodpowiedzinapytanieoprzy-
czynyjejodrodzeniawchwiliupadkuRzeczypospolitejorazowpływtegofaktu
natojejodnowienie.
Przykonstruowaniuportretuszlachtyzwracanouwagęgłównienaprzyjmo-
waneprzezniąpostawywzględemswegoroduorazpowinnościwobecniego
irównoleglenajejzachowaniewstosunkudoRzeczypospolitejlub,powszech-
niej,Ojczyzny.Ztakiegoparalelnienakreślonegoobrazuwyłoniąsięcechy
szlachtyalbo-inaczej-jejpreferencje,którymikierowałasięprzypodejmo-
waniudecyzji,wsytuacjiwyborubądźpojawiającegosięjakiegokolwiekdyle-
matu.Wśródnichwskazanotedominujące,jaknp.kłótliwośćlubpragnienie
osiągnięciastanuspokoju,aledążonotakżedopokazaniawmiarępełnejhierar-
chiietyczno-moralnychzasadi-szerzej-systemuwartości,wedługktórego
zdefinicjiszlachtastarałasiępostępowaćwżyciucodziennymipolitycznym.
Natymtlestaranosięwskazaćinakreślićetapyndorastania”współczesnychdo
podjęciadecyzjioprzeprowadzeniugruntownychreformkraju,aponadtookre-
ślićteczynniki,którejedeterminowały.Szukanoturównieżodpowiedzim.in.
napytania-nadaloniebagatelnejwadzedlabadaczyparającychsiędziejami
stanisławowskimi-oprzyczynynajpierwkryzysu,apotemupadkuRzeczypo-
spolitej.Chociażwielesprawjestjużjasnych,toniedokońcawiadomo,naile
współcześnibyliświadominiebezpieczeństwagrożącegoimiichpaństwu.Taka
wiedzawszakmożezmienićwpłaszczyźniemoralnejogólneocenyzachowań
szlachtywpewnychekstremalnychdlaniejsytuacjach.Możliwośćprzedstawie-
niatychzagadnieńiprzynajmniejczęścioweichwyjaśnieniedajeproponowane
tucałościowenodmalowanie”portretuszlachcicawjegoświecie.Takieujęcie
portretuszlachtydodatkowowsposóbdynamiczny-cojestzałożeniemautora
niniejszejpracy,wynikającymzzastosowaniawewnętrznegopodziałuchrono-
logicznegomateriałuźródłowego-dodabarwiniejakotrzeciegowymiarutwo-
rzonemuportretowi.Wtensposóbzyskujeongłębszysens.Obrazujezłożoność
spraw,aprzedewszystkimwskazujenamomentyistotne,decydująceozmia-
nach,przełomachwpostrzeganiuszlachtyikreśleniujejportretu.Równieżten
zabiegposłużyłukazaniuzmianwcechachosobowościowychcałejopisywanej
zbiorowościszlacheckiejwrozumieniudawnychprawtych,którzydecydowali
oobrazieRzeczypospolitej.Wedługtakiegoschematuwskazanezostanąprefe-
rencje,atakżeokazanawdanymmomencieiobowiązującahierarchiawartości,
1111111111
iXXwieku.W:PolskiemitypolityczneXIXiXXwieku.Red.W.W
RZESIŃSKI
.Wrocław1994,
s.10-12,14;A.F.G
RABSKI
:Historiografia-mitotwórstwo-mitoburstwo.W:Historia.Mity...,
s.29-62;A.W
IT
L
ABUDA
:Opojęciu„świadomośćnarodowa”.W:Kulturaśredniowieczna
istaropolska.StudiaofiarowaneAleksandrowiGieysztorowiwpięćdziesięcioleciepracynauko-
wej.Red.D.G
AWINOWA
.Warszawa1991,s.44-45;J.T
AZBIR
:Świadomośćnarodowa.W:I
DEM
:
Rzeczypospolitaiświat.StudiazdziejówkulturyXVIIwieku.Wrocław1971,s.23-42.
