Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Pieniądzpapierowy
21
Tezęopotrzebieograniczeniaprzezpaństwodziałalnościemisyjnejbankówgłosili
zwolennicy„szkołykruszcowej”,tezęopozostawieniubankomcałkowitejswobody
emisji–przedstawiciele„szkołybankowej”.Teza„szkołykruszcowej”łączysię
znazwiskiemD.Ricardo,a„szkołybankowej”znazwiskiemW.Tooke’a.Jakiebyły
argumentyobukierunkówmyślenia?
Wedługzwolenników„szkołybankowej”interwencjapaństwaniesłużyniczemu,
gdyżwgospodarcezachodząprocesysamoregulacji.Gospodarkaprzyjmujetylkotyle
wyemitowanegopieniądza,ilejejrzeczywiściepotrzeba.Próbazwiększeniaemisji
pieniądzapapierowegoponadpotrzebygospodarkisprawia,żenadmiarbanknotównie
będziepoprostucyrkulował.Wjakimmomenciebankemitujepieniądzpapierowy?Na
ogółwówczas,gdyprzedsiębiorcydyskontująwekslewbanku.Zaprzyjęciewierzytelności
bankpłacidotychczasowemuposiadaczowiwekslahandlowegobanknotami.Zkolei
liczbawekslihandlowychkrążącychwgospodarcezależyodrozmiarówhandlu,aten
odrozmiarówprodukcji.Ostatecznieoemisjipieniądzapapierowegodecydujestan
aktywnościgospodarczej.Gdyprodukcjawzrasta,wzrastająrównieżobrotyhandlowe,
emitujesięwięcejweksli,więcejichdyskontujesięwbankach,atymsamymwzrasta
ilośćkrążącegopieniądza.Odwrotniesiędzieje,gdyprodukcjaspada.
Nienależywięcobawiaćsięnadmiarupieniądzawkraju.Wystarczypozostawić
bankomswobodęustalaniawarunkówdyskontawekslihandlowych,abędąoneemitowały
tylepieniądzapapierowego,ilewymagagospodarka.Tonierozmiaryprodukcjiihandlu
zależąodilościkrążącegopieniądza,leczodwrotnie–ilośćpieniądzazależyodrozmiarów
produkcjiiwymiany.Systembankowy,którywyemitowałbywięcejbanknotów,niż
potrzebujegospodarka,niemógłbyspowodować,żepieniądztenpodlegałbycyrkulacji.
Wpoglądachzwolenników„szkołybankowej”przewijająsięwięctezyliberalnejmyśli
ekonomicznej.
Jakiebyłyzatemkontrargumentyreprezentantów„szkołykruszcowej”?Jejzwolen-
nicytwierdzili,żeemisjabanknotówwcaleniemusimiećzwiązkuzrozmiarami
produkcjiiwymianyhandlowej.Nadmiernaemisjamożebyćnastępstwemfinansowania
wydatkówrządowych,któreniesązrównoważonedochodamibudżetowymi.Wcelu
usatysfakcjonowaniawładzypaństwowejbankimogąfinansowaćpieniądzempapierowym
nadmiernepotrzebypubliczne.
Nadmiarpieniądzawcaleniejestsamoczynniewycofywanyzobiegu.Pieniądzraz
wprowadzonydoobiegukrąży,ajegonadmiarwywołujewzrostcen.Emisjępieniądza
należyzatempoddaćścisłejreglamentacji.Słusznejest,abypaństwonarzucałopewną
dyscyplinęemisjibanknotówiwogólepieniądzapapierowego.WAnglii,gdzietaważna
dyskusjasięodbyła,przeważyłyargumentyprzedstawicieli„szkołykruszcowej”,oczym
niecodalej.
Whistoriipieniądzapapierowegowystępowałytrzyformyreglamentacjijegoemisji:
–pełnepokrycieemisjibanknotów,
–limitemisjibanknotówwyznaczanyprzezpaństwo,
–emisjabanknotówproporcjonalnadozasobówzłota.
Pełnepokrycieemisjibanknotówoznaczało,żebanknotniemógłbyćwyemitowany
bezpokryciawaktywachrealnych.Byłtosystembardzorygorystyczny.Wpraktycenie
tylkokruszcebyłyzabezpieczeniememisjibanknotów.Opróczzłotanierzadkopokrycie
